Obrzęd ten był przywilejem samurajów, którzy podczas wypełniania go mogli demonstrować siłę ducha, samokontrolę i pogardę wobec śmierci. Polegało to na ceremonialnym rozcięciu sobie brzucha ( jednego z najwrażliwszych miejsc na ciele ludzkim ).
Zgodnie z filozofią buddyjską siedliskiem życia w ciele ludzkim nie jest serce, a jama brzuszna. Japończycy traktują brzuch jako wewnętrzne źródło emocjonalnej egzystencji, a otwarcie go oznaczało odsłonięcie swoich szczerych i prawdziwych uczuć ( dowód czystości intencji ). Jedną z funkcji performasu - zaraz obok zmiany lub potwierdzenia tożsamości – jest przekonywać, a samuraj dokonujący tego czynu, pokazywał tym samym, że nie ma nic do ukrycia i jest gotów nawet śmierć, bo umiera w słusznej sprawie.
Młodzież samurajska już od najmłodszych lat opanowywała wszelkie umiejętności, jakimi japońscy wojownicy zgodnie z długoletnią tradycją się szczycili ( mieściła się w tym także nauka odbierania życia samemu sobie), gdyż to właśnie dzieciństwo według teorii performansu jest czasem prób.
Zazwyczaj po rozcięciu brzucha japoński wojownik tym samym ostrzem przecinał sobie gardło by skrócić męki i szybko umrzeć. Niestety samuraje często popełniali seppuku z najbardziej błahych i nieistotnych powodów. Wynikało to z tego, iż nauka zen stwarzała wokół samobójcy aureolę męstwa i nadawała chwałę imieniu.
Sposobów cięcia było kilka, zależnie od szkoły. Przeważnie były to dwa cięcia krzyżujące się lub cięcie na ukos czy też pod kątem prostym. W późniejszym czasie pojawiło się też metoda poprzez wystrzał w brzuch. Sposób otwarcia jamy brzusznej zależał od stopnia samokontroli i wytrzymałości samuraja. Czasami brał w tym też udział asystent samobójcy w celu „pomocy” przy popełnianiu seppuku. Posiadał on reguły o tym co wolno a co nie – to właśnie nadaje tej czynności performatywny charakter.
Seppuku popełniano z reguły w pozycji siedzącej (człowiek dotyka kolanami podłogi oraz siedzi na piętach, odzież z górnej części ciała należało zatknąć pod kolana, co zapobiegało upadkowi na wznak – taki upadek uważany był za hańbiący dla samuraja ). Czasami dokonywano tego w pozycji stojącej, która otrzymała nazwę tachibara. Brzuch rozcinano specjalnym sztyletem lub za pomocą małego miecza samuraja.
Dla żon i córek wojowników rytuał ten wyglądał trochę inaczej. Żony samurajów używały specjalnych sztyletów – ślubnego daru męża lub krótkiego miecza wręczanego córce samuraja podczas ceremonii pełnoletniości. Kobiety miały obowiązek umieć przeciąć sobie arterię szyjną i wiedzieć jak należy związać kolana przed śmiercią, by ciało nie zostało odnalezione w niestosownej dla kobiety pozycji.
Oprócz już wcześniej wspomnianego protoperformansu, istnieją jeszcze performans właściwy (przedstawienie wszelkiej działalność danego uczestnika interakcji w danej sytuacji) i następstwa – archiwizacja i wspomnienia. Wpisuje się w to także samurajskie samobójstwo, które będąc performansem posiada społeczne okoliczności zdarzenia, w miejscu, gdzie się odbywa, i w zachowaniu, którego spodziewamy się po aktorach i widzach – rodzaj skodyfikowanego aktorstwa w rytuale.
Żadne zdarzenie nie stanowi dokładnej kopii innego; jest niepowtarzalne przez niuanse w nim zawarte i tak też dzieje się w przypadku seppuku. Cały rytuał jeśli tylko nacechowany jest estetycznie, może ale nie musi być dziełem sztuki (decyzja za to co uznać zależy od kontekstu). W epoce feudalnej pełniło funkcje ceremonii, jednak zależnie od kompetencji kulturowych lub spojrzenia może być uznane za lekkomyślne działanie lub szczytowa forma artystycznego rytuału samobójstwa.
Napisz komentarz
Komentarze