Wpisana w ubiegłym roku do rejestru zabytków willa przy ul. Warszawskiej 103a wzniesiony została dla znanej w Tomaszowie fabrykanckiej rodziny Bornsteinów.
Zussman Bornstein swoją działalność produkcyjną rozpoczął w 1857 roku od zakładu rękodzielniczego – produkcja opierała się wówczas na kilku ręcznych warsztatach.
W 1889 roku nabył on, wyłączone z działania po pożarze, zabudowania dawnej fabryki F. Stumpfa w Starzycach. Fabryka Stumpfa była niegdyś jednym z największych zakładów w kraju produkujących sukno oraz wyroby wełniane. Bornstein mając do dyspozycji w podtomaszowskich Starzycach obszar o powierzchni ponad 60 ha, z czego 17 ha stanowił teren ściśle fabryczny, przeniósł tam całą swoją działalność .
W skład fabryki Bornsteina, działającej pod nazwą "Starzycka Fabryka Wyrobów Sukiennych" wchodziły : przędzalnia, tkalnia ,farbiarnia i wykańczalnia . Na terenie zakupionych wówczas terenów, powstała również willa.
Po śmierci Zussmana Bornsteina przedsiębiorstwo w drodze spadku przeszło na jego spadkobierców, prężnie się rozwijając. W 1905 roku w fabryce pracowało 200 robotników, natomiast już w 1914 roku zatrudnienie wzrosło do 430 pracowników - wtedy to zakład przeszedł gruntowną modernizację, podczas której wprowadzono m. in . napęd elektryczny. W 1915 roku osada Starzyce w której funkcjonowało przedsiębiorstwo Bornsteina zostało włączone do obrębu administracyjnego miasta Tomaszowa - przedsiębiorstwo to należało wówczas do czołówki największych fabryk w Tomaszowie, a Bornsteinowie byli jedną z najbogatszych rodzin fabrykanckich w mieście. Trudny okres dla rodzinnej firmy nastał wraz z wybuchem I wojny światowej.
Na kryzys miały wpływ zarówno niemieckie rekwizycje, jak i zniszczenia spowodowane działaniami wojennymi. Po zakończeniu I wojny światowej firma wznowiła swoją produkcję w 1919 roku. Od 1922 roku przedsiębiorstwo przekształciło się w spółkę akcyjną, a w zarządzie spółki zasiadali synowie Zussmana Bornsteina - Emanuel i Adam.
Przedsiębiorstwo na rynku włókienniczym cieszyło się ogromnym powodzeniem, do czego przyczyniła się wysoka jakość produktów, ich wykonanie, wzornictwo oraz gwarancja najlepszego gatunku polskiego sukna, czego dowodem były liczne nagrody przyznane na targach włókienniczych w kraju i za granicą (m. in . złoty medal i nagroda Grand Prix na międzynarodowej wystawie wzorów we Florencji oraz złoty medal na Powszechnej wystawie krajowej).
W okresie okupacji w latach od 1939 do 1945 roku przedsiębiorstwo Bornsteina przebywało pod zarządem niemieckim, działało wówczas pod nazwą "Starzycer Tuchfabrik Z. Bornstein Aktien Gesselschaft - Tomashow Maz Warschauerstrasse 111", a produkcja głównie opierała się na wytwarzaniu tkanin wojskowych na potrzeby wojska. Po wojnie 30 listopada 1946 roku zakłady Bornsteina oraz pobliska "Starzycka Manufaktura Dywanów B. Szepsa" zostały upaństwowione i połączone z sobą. Budynek willi natomiast został przeznaczony na funkcje edukacyjne - do tej pory pełni on funkcje przedszkola.
Projekt budowy willi na obecnym etapie badań nie został odnaleziony, w związku z czym autor projektu willi rodziny Bornstainów oraz dokładna data budowy willi nie są znane.
Napisz komentarz
Komentarze