Obturacyjny bezdech senny to choroba charakteryzująca się powtarzającymi się wielokrotnie w czasie snu epizodami zatrzymania oddychania (bezdechów) lub jego znacznego spłycenia (hipowentylacji). Do stanu takiego dochodzi mimo prawidłowej, a czasem nawet wzmożonej pracy mięśni odpowiedzialnych za oddychanie. Bezdechy uniemożliwiają nam skuteczny odpoczynek, ponieważ powtarzają się od kilkunastu do kilkudziesięciu razy w ciągu każdej godziny snu.
Najpoważniejsze następstwa to m.in. zmęczenie, problemy z koncentracją i nadciśnienie tętnicze, które z kolei prowadzić mogą do powstawania chorób serca. Przyczyną choroby jest zamykanie się światła dróg oddechowych na poziomie gardła, co zatrzymuje przepływ powietrza, powodując przejściowe niedotlenienie. Jednak przerwę w oddychaniu w czasie snu uznano za epizod bezdechu, musi trwać dłużej niż 10 sekund, ponieważ bezdechy w czasie snu występują u większości zdrowych osób (najczęściej w czasie zasypiania). Rozpoznanie choroby i ocena stopnia jej ciężkości wymaga określenia liczby bezdechów i epizodów hipowentylacji na godzinę snu
Badania pokazują, że obturacyjny bezdech senny jest chorobą powszechnie występującą. W Polsce stwierdzono tę dolegliwość u 11,2% mężczyzn i u 3,4% kobiet. Choroba dotyka głównie osoby dorosłe (sporadycznie występuje u dzieci, u których wiąże się zwykle z nieprawidłowościami, takimi jak przerost migdałków). Według niektórych szacunków bezdech senny może dotyczyć ponad 25% mężczyzn po 40. roku życia!
Bezdech występuje częściej u mężczyzn po 40. roku życia i kobiet po 50. roku życia. Sprzyja mu otyłość, a zwłaszcza duży obwód szyi. Tkanka tłuszczowa odkładająca się na szyi uciska gardło i zmniejsza jego światło, sprzyjając występowaniu bezdechów. Ryzyko zwiększają również: skrzywienie przegrody nosa i choroby upośledzające drożność nosa, przerost migdałków podniebiennych oraz nieprawidłowości anatomiczne w budowie twarzoczaszki.
Bardzo szkodliwe jest spożywanie alkoholu, zwłaszcza w godzinach wieczornych. Alkohol zmniejsza napięcie mięśni budujących ściany gardła, co sprzyja chrapaniu i występowaniu bezdechów. Niekorzystny wpływ wywiera również palenie tytoniu. Negatywy wpływ ma większość leków uspokajających i nasennych, które nasilają objawy choroby. Ryzyko wystąpień zwiększają również niektóre choroby układu wewnątrzwydzielniczego (niedoczynność tarczycy i akromegalia).
Bezdechy i epizody spłycenia oddychania (hipowentylacji) są wynikiem zwężenia lub zamknięcia światła dróg oddechowych na poziomie gardła. Na tym odcinku ściana dróg oddechowych jest zbudowana jedynie z mięśni – nie ma podparcia chrzęstnego ani kostnego. W sprzyjających warunkach w czasie snu napięcie mięśni budujących ścianę gardła się zmniejsza, co zwęża światło gardła i może doprowadzić do jego całkowitego zamknięcia. Do płuc pacjenta nie dopływa powietrze. Mięśnie oddechowe cały czas pracują, starając się pokonać przeszkodę w postaci niedrożnego gardła. Zmniejsza się zawartość tlenu w organizmie, a zwiększa stężenie dwutlenku węgla. Powoduje to aktywację autonomicznego układu nerwowego oraz zwiększenie częstotliwości rytmu serca i prowadzi do tzw. mikroprzebudzenia. Czynność mózgu na krótko powraca do stanu przypominającego czuwanie, ale chory nie uświadamia sobie faktu przebudzenia. Zwiększa to napięcie mięśni i przywraca przepływ powierza przez drogi oddechowe.
Obturacyjny bezdech senny to choroba, która występuje podczas snu. Wpływa jednak na ogólne funkcjonowanie pacjenta i objawy pojawiają się nie tylko w ciągu nocy, ale także w dzień. Należą do nich:
- nadmierna senność,
- poranny ból głowy,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- osłabienie libido, impotencja,
- depresja, zaburzenia emocjonalne (apatia, rozdrażnienie, zmienność nastroju).
Objawy występujące w nocy:
- chrapanie, często głośne i z przerwami
- bezdechy
- zwiększona aktywność ruchowa podczas snu (wiercenie się itp.).
- wzmożona potliwość
- duszność, dławienie się w czasie snu (uświadomionemu wybudzeniu się w czasie bezdechu towarzyszy uczucie braku powietrza, niemożność wykonania skutecznego wdechu)
- oddawanie moczu w nocy
- kołatanie serca,
- trudności z zaśnięciem po wybudzeniu, bezsenność
- ból w klatce piersiowej
- zgaga
- suchość w jamie ustnej.
Obturacyjny bezdech senny pociąga za sobą wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych. Należą do nich:
nadciśnienie tętnicze – występuje u >50% chorych,
choroba niedokrwienna i zawał serca – ryzyko zwiększone 2–4 razy,
zaburzenia rytmu serca i przewodzenia,
niewydolność serca,
udar i napady przemijającego niedokrwienia mózgu,
nadciśnienie płucne,
refluks żołądkowo-przełykowy,
depresja, zaburzenia funkcji poznawczych i zaburzenia emocjonalne,
nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca typu 2,
zespół metaboliczny,
wypadki komunikacyjne – chorzy na OBS powodują je 2–7 razy częściej, przede wszystkim na skutek nadmiernej senności w ciągu dnia,
nagły zgon (głównie związany z powikłaniami sercowo-naczyniowymi).
Rozpoznanie bezdechu sennego wymaga przeprowadzenia badania snu, objawy są bowiem nieswoiste i lekarz nie może na ich podstawie rozpoznać choroby.
Najdokładniejszym badaniem snu jest polisomnografia. Badanie trwa cała noc. Stan pacjenta monitorowany jest przez zestaw czujników, oceniających:
zawartość tlenu we krwi (klips zakładany zwykle na palec),
tętno (EKG),
przepływ powietrza przez nos i usta (czujniki wykrywają zmiany temperatury lub ciśnienia wywołane przez wydychane powietrze),
chrapanie (mikrofon),
elektroencefalogram (EEG) i elektrookulogram (EOG) – pozwala to na sprawdzenie, czy badany śpi i w jakiej fazie snu się znajduje,
ruchy kończyn.
Badanie pozwala na pewne rozpoznanie choroby, określenie stopnia jej zaawansowania oraz różnicowanie z innymi chorobami, które mogą dawać podobne objawy.
Zmiany stylu życia mogą wystarczyć do opanowania dolegliwości w przypadku lekkiej postaci choroby, a w postaci umiarkowanej i ciężkiej niekiedy łagodzą objawy.
Obejmują one:
dbanie o właściwa masę ciała (utrzymywanie prawidłowej masy ciała zawsze przynosi korzyści zdrowotne),
aktywny tryb życia, regularny wysiłek fizyczny (zobacz: Aktywność fizyczna – jak zaprzyjaźnić się ze sportem?),
regularny rytm snu i czuwania – kładzenie się do łóżka i wstawanie o stałej porze (zobacz: Higiena snu),
niepalenie papierosów (zobacz: Uzależnienie od nikotyny),
unikanie spożywania nawet małych ilości alkoholu w godzinach wieczornych,
u niektórych chorych poprawę może przynieść spanie w pozycji leżącej na boku (pomocne jest wszycie piłeczki do tenisa na plecy pidżamy, pomiędzy łopatki).
Najskuteczniejszą metodą leczenia jest wspomaganie oddychania stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (continuous positive airway pressure – CPAP). Aparat CPAP to maska zakładana na nos, połączona z urządzeniem wytwarzającym niewielkie dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Zabezpiecza to drożność dróg oddechowych w czasie snu i likwiduje bezdech, a przez to korzystnie wpływa na szkodliwe następstwa choroby: likwiduje chrapanie i senność dzienną, zwiększa zdolność koncentracji i zmniejsza ryzyko wystąpienia niekorzystnych następstw choroby.
Napisz komentarz
Komentarze