Rysy na budowanym przez sowietów kłamstwie katyńskim pojawiały się długo przed ujawnieniem mordu przez niemiecką machinę propagandy. Już latem 1941 r. okazało się, że do tworzonej Armii Polskiej na Wschodzie zgłasza się bardzo niewielu oficerów. Józefowi Czapskiemu, jednemu z nielicznych ocalałych z obozu w Starobielsku, powierzono zadanie odnalezienia towarzyszy niewoli oraz jeńców z dwóch pozostałych obozów. Prowadząc śledztwo, Czapski rozmawiał nie tylko z polskimi jeńcami i więźniami łagrów, ale również sowieckimi urzędnikami i enkawudzistami. Część z nich sugerowała, że zaginieni jeńcy zostali wysłani na najdalsze wyspy na Morzu Arktycznym. Podobne przekonanie wyrażała część towarzyszy niewoli, którzy uniknęli śmierci.
Kilka miesięcy później, podczas rozmowy między gen. Władysławem Sikorskim a Stalinem, na pytanie polskiego premiera sowiecki dyktator stwierdził, że tysiące polskich jeńców uciekło do Mandżurii. Wiosną 1942 r. polskie władze zwróciły się do Brytyjczyków o wsparcie w poszukiwaniach. Szef brytyjskiego MSZ Anthony Eden zabronił dyplomatom angażować się w narastający m.in. wokół tej kwestii konflikt polsko-sowiecki. Sprawa ta pojawiła się jednak w raporcie przygotowanym dla Ministerstwa Wojny przez ppłk. Lesliego Hullsa: „Uwięzieni w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie po prostu znikli bez śladu (w łącznej liczbie 8300). Od 1940 r. nikt o nich nie słyszał i mimo obietnicy złożonej osobiście przez Stalina gen. Sikorskiemu i gen. Andersowi los tych oficerów pozostaje całkowitą tajemnicą”.
Wiosną 1942 r. część prawdy o losach polskich jeńców nieświadomie odkryli polscy robotnicy przymusowi, którzy dowiedzieli się o kaźni od miejscowych mieszkańców. Ustawiony przez nich krzyż mógł był jedną ze wskazówek, która doprowadziła Niemców do miejsca mordu. Kluczowe dla odkrycia dołów śmierci były również relacje składane przez miejscową ludność.
11 kwietnia 1943 r. niemiecka agencja prasowa Transocean opublikowała depeszę o odnalezieniu koło Katynia, na terenie lasu Kozie Góry, zwłok ok. 3 tys. ciał polskich oficerów wziętych do niewoli przez sowietów we wrześniu i w październiku 1939 r. Był to początek gigantycznej niemieckiej akcji propagandowej, której celem było rozbicie sojuszu ZSRS i państw zachodnich oraz przekonanie Polaków o bezsensowności walki po ich stronie. Kolejne tygodnie miały udowodnić nieskuteczność machiny sterowanej przez Josepha Goebbelsa. Dwa dni wcześniej niemiecki minister propagandy zapisał w swoim dzienniku: „W pobliżu Smoleńska odkryto masowe groby Polaków. Bolszewicy zastrzelili po prostu ok. 10 tys. polskich jeńców, wśród nich także więźniów cywilnych, biskupów, intelektualistów, artystów itp., po czym grzebali ich we wspólnych mogiłach”.
Dwa dni później w siedzibie niemieckiego MSZ odbyła się specjalna konferencja prasowa, na której ujawniono pierwsze szczegóły prowadzonych prac ekshumacyjnych, w tym nazwiska niektórych zamordowanych. Tego samego dnia o godz. 15:15 o odkryciu poinformowało Radio Berlin: „Ze Smoleńska donoszą, że miejscowa ludność wskazała władzom niemieckim miejsce tajnych egzekucji masowych wykonywanych przez bolszewików […] Już dziś ustalono, że wśród zamordowanych znajduje się gen. [Mieczysław – przyp. red.] Smorawiński z Lublina. […] Ogólna liczba zamordowanych obliczana jest na 10 tysięcy, co odpowiadałoby mniej więcej całości korpusu oficerskiego polskiego wziętego przez bolszewików do niewoli”.
„Wiadomości – rano o znalezieniu przez Niemców pod Smoleńskiem grobu 11 tys. Polaków zamordowanych przez bolszewików” – zapisano w „Dzienniku czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza” pod datą 13 kwietnia 1943 r. Dwa dni później informacja o odnalezieniu miejsca zbrodni ukazała się w prasie Generalnego Gubernatorstwa. Tego samego dnia o sprawie zameldował do Londynu dowódca Armii Krajowej gen. Stefan Rowecki „Grot”. „W oględzinach grobu wzięło udział kilku Polaków z Warszawy i Krakowa specjalnie tam zawiezionych. Ich relacje nie pozwalają wątpić w autentyczność tego masowego mordu. Opinia publiczna jest wzburzona, szczegóły w najbliższych dniach” – pisał. Tydzień później przesłał do Londynu informacje na temat składu delegacji oraz szczegółów prac prowadzonych przez Niemców, m.in. o odnalezieniu zapisków oficerów, które pozwalały ustalić datę popełnienia mordu na wiosnę 1940 r.
„Rozkręcamy sprawę nadal i będziemy tak długo atakować przede wszystkim Anglików i Amerykanów, aż wreszcie przemówią. […] Cała sprawa Katynia staje się gigantycznym wydarzeniem politycznym, które wywołać może jeszcze doniosłe reakcje” – zapisał Goebbels po kilku dniach trwania akcji propagandowej. Szczególną wagę przywiązywał do szokujących obrazów z Katynia, które były „w swej wymowie tak okropne, iż tylko część nadaje się do publikacji”. Wielką wagę przywiązywał również do uwiarygodnienia ekshumacji przez przedstawicieli państw neutralnych oraz funkcjonujące na terenie Generalnego Gubernatorstwa instytucje, które zachowały polskie kierownictwo. 14 kwietnia do Katynia udała się Komisja Techniczna Polskiego Czerwonego Krzyża z sekretarzem generalnym Kazimierzem Skarżyńskim.
19 kwietnia Skarżyński przedstawił sprawozdanie o wynikach prac, które potwierdzało, że oficerów zamordowano wiosną 1943 r. strzałem w tył głowy. 23 kwietnia działacze PCK zwrócili się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża z prośbą o pomoc w wyjaśnieniu tej sprawy.
Już dwa dni wcześniej, 17 kwietnia 1943 r., strona polska złożyła w tej kwestii oficjalną notę w Genewie, dowiadując się jednocześnie, iż wcześniej także Niemcy zwrócili się do MCK o wszczęcie dochodzenia. Moskwa bardzo ostro zareagowała na propozycję dochodzenia prowadzonego przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. 19 kwietnia dziennik „Prawda” opublikował artykuł zatytułowany „Polscy pomocnicy Hitlera”. Przeczytać w nim można było m. in.: „Zanim wysechł atrament na piórach niemiecko-faszystowskich pismaków, ohydne wymysły Goebbelsa i spółki na temat rzekomego masowego mordu na polskich oficerach dokonanego przez władze sowieckie w 1940 r. zostały podchwycone nie tylko przez wiernych hitlerowskich służalców, ale co dziwniejsze, przez ministerialne kręgi rządu generała Sikorskiego”. Ujawnienie mordu posłużyło sowietom za pretekst do zerwania stosunków dyplomatycznych z rządem RP. Niemal jednocześnie Kreml rozpoczął tworzenie podporządkowanych sobie polskich sił zbrojnych oraz intensywnie przygotowywał się do powołania własnego ośrodka władzy w przyszłej Polsce. Do formalnego zerwania stosunków dyplomatycznych przez Moskwę z polskim rządem na uchodźstwie doszło w nocy z 25 na 26 kwietnia 1943 r.
21 kwietnia Stalin wysłał tajne depesze do prezydenta Roosevelta i premiera Churchilla, w których zarzucał rządowi gen. Sikorskiego prowadzenie w zmowie z Hitlerem wrogiej kampanii przeciwko Związkowi Sowieckiemu. 24 kwietnia w rozmowie z premierem Sikorskim szef brytyjskiej dyplomacji Anthony Eden zaapelował do rządu RP o wycofanie wniosku z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża i stwierdzenie, że pełną odpowiedzialność za mord ponosi strona niemiecka. „Po stronie Rosji jest siła – po naszej sprawiedliwość” – odpowiedział gen. Sikorski.
Wobec zablokowania przez sowietów przeprowadzenia śledztwa w sprawie katyńskiej przez MCK Niemcy zorganizowali własne dochodzenie. 28 kwietnia 1943 r. na miejsce zbrodni na zaproszenie władz niemieckich przyjechała grupa międzynarodowych ekspertów medycyny sądowej i kryminologii. Przewodniczącym zespołu został doktor Ferenc Orsós, dyrektor Instytutu Medycyny Sądowej w Budapeszcie. Eksperci jednomyślnie podpisali sprawozdanie, w którym stwierdzali, że egzekucje na polskich jeńcach wykonano w marcu i kwietniu 1940 r.
Uwieńczeniem równolegle budowanego kłamstwa katyńskiego było sowieckie „śledztwo” komisji chirurga Nikołaja Burdenki, która „wyjaśniła”, że zbrodni na polskich oficerach dopuścili się Niemcy jesienią 1941 r. Do wsparcia sowieckiej wersji wydarzeń użyto również żołnierzy podporządkowanej sowietom 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, którzy w styczniu 1944 r. wzięli udział w uroczystości żałobnej w miejscu mordu. Na miejsce przybyli też zachodni korespondenci i dyplomaci, którym przedstawiono spreparowane dowody zbrodni.
Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej został ustanowiony 14 listopada 2007 r. uchwałą Sejmu RP.
W Katyniu zamordowani zostali jeńcy obozu w Kozielsku związani z Tomaszowem Mazowieckim
BIERNACKI Tadeusz, syn Feliksa i Zofii z Gadomskich, ur. 9 IX 1904 w Warszawie. Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Łomży (1925) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 IX 1931, przydzielony do 24 pułku piechoty (dalej: pp), w 1937 przeniesiony do 18 pp. Nauczyciel w szkole powszechnej w Pruszkowie koło Warszawy.
CHMAL Józef, syn Wawrzyńca, ur. 11 III 1914 w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznik rezerwy. Nauczyciel. Przydzielony do 74 pp. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 5603 posadzonym przy Szkole Podstawowej nr 14 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
CZERWONKO Wacław Piotr, syn Antoniego i Marianny z Waleszyńskich, ur. 1 VIII 1904 w Bodzechowie (przedwojenne woj. kieleckie). Podporucznik rezerwy. Absolwent gimnazjum w Ostrowcu Świętokrzyskim, średniej szkoły rolniczej w Żyrowicach (1927) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1927). W 1937 przeniesiony z 1 pp Legionów do baonu Korpusu Ochrony Pogranicza (dalej: KOP) „Nowo-Święciany”. Leśniczy leśnictwa Łoś w pow. święciańskim, następnie Kukutele, gm. Twerecz. Żonaty, miał syna Jerzego.
DOBIJA Michał, syn Józefa i Teresy, ur. 27 I 1904 w Rybarzowicach w Żywieckiem. Podporucznik rezerwy. Absolwent Państwowej Średniej Szkoły Rolniczej w Bojanowie (1928) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Gródku Jagiellońskim (1929). Powoływany na ćwiczenia rezerwy w 2 i 5 pp Legionów oraz 4 pułku strzelców podhalańskich. Podporucznikiem mianowany 1 I 1932, przydzielony do 4 pułku strzelców podhalańskich. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 5768 posadzonym przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych (dziś: Ponadpodstawowych) nr 3 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
DOWIAT Stanisław syn Stanisława i Heleny z Bielskich, ur. 11 XI 1905 w Oryszewku (pow. sochaczewski). Podporucznik rezerwy. Absolwent Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie (1924), Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 IX 1931, przydzielony do 81 pp, w 1938 do 3 baonu strzelców. W 1931 mieszkał w Starej Miłosnej k. Warszawy. Żonaty.
DZIK-DZIKOWSKI Feliks vel Fajwel, syn Józefa i Eugenii z Solarzów, ur. 10 III 1898 w Warszawie. Podporucznik rezerwy. Absolwent szkoły handlowej w rodzinnym mieście (1914) i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Żołnierz I wojny światowej i wojny polsko-rosyjskiej. Odznaczony Krzyżem Frontu Litewsko-Białoruskiego, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. Według Księgi Cmentarnej i Listy Żydów – ofiar zbrodni katyńskiej był prawdopodobnie lekarzem weterynarii (nie wymienia go jednak Spis lekarzy weterynaryjnych w RP z 1931 r. ani zestawienie biogramów weterynarzy – ofiar II wojny światowej). Żonaty, miał córkę Eugenię i syna Edwarda.
GAŁĄZKA Florian, syn Piotra i Anny z Kiciów, ur. 21 V 1906 w Zalesiu (pow. węgrowski). Podporucznik rezerwy. Absolwent warszawskiego gimnazjum dla dorosłych (1933) i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1928). Student Uniwersytetu Warszawskiego. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1934, przydzielony do 33 pp.
GOŁĘBIEWSKI Longin, syn Antoniego i Marianny z Mejsnerów, ur. 10 III 1904 we Włocławku. Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w rodzinnym mieście (1927) i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1928). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1931, przydzielony do 14 pp. Urzędnik.
GOŁĘBSKI Antoni, syn Leona i Eleonory z Batorskich, ur. 20 V 1890 w Piotrkowie Trybunalskim. Podporucznik rezerwy. Wnuk powstańca 1830 r. W 1918 członek Straży Akademickiej. W 1920 ochotnik WP. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (1926). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 VI 1919. Od 1927 lekarz Ubezpieczalni Społecznej w Tomaszowie Mazowieckim. Żonaty z Marią z Szerszyńskich, miał córkę Halinę. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 6048 posadzonym przy II Liceum Ogólnokształcącym w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
GORMAN Bronisław, syn Maurycego i Dyny z Kipnisów, ur. 16 V 1909 w Łodzi. Podporucznik rezerwy. Absolwent łódzkiego Gimnazjum im. ks. Ignacego Skorupki (1928) i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1933. W 1939 w 14 pp. Przemysłowiec.
GUNIA Józef, syn Wawrzyńca i Anieli z Hańbów, ur. 20 X 1895 w Brzezówce (przedwojenne woj. krakowskie). Podporucznik rezerwy. Uczestnik I wojny światowej i wojny 1920. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Krakowie (1924) i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Kierownik szkoły powszechnej w Chełmnie nad Wisłą. Działacz przysposobienia wojskowego. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i medalami pamiątkowymi. Żonaty ze Stefanią z Majorowiczów, miał synów Zbigniewa i Andrzeja.
JAKIMOWSKI Wacław, syn Mieczysława i Józefy z Kosteckich, ur. 2 IX 1902 w Warszawie. Porucznik rezerwy. W 1920 ochotnik WP. Absolwent Średniej Szkoły Leśnej w Warszawie (1922) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów (1924). Podporucznik od 1 I 1930, porucznik od 19 III 1939. W 1935 leśniczy w Nadleśnictwie Nagórzyce. Żonaty.
KODYMOWSKI Stanisław, syn Feliksa i Eufemii z Adamskich, ur. 2 VII 1899 w Lubrańcu (pow. kutnowski). Podporucznik rezerwy. Uczestnik wojny 1920. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 VIII 1925. W 1928 ukończył kurs w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim. Należał do 37 pp. Był nauczycielem w szkole powszechnej w Krośniewicach (pow. kutnowski). Żonaty z Marią z Elektorowiczów, miał synów Konstantego i Andrzeja.
KOZIOROWSKI Michał, syn Edmunda i Zofii ze Skibniewskich, ur. 7 VII 1906 we Włodawie. Podporucznik rezerwy. Absolwent Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Podporucznik od 1 I 1933. W 1929 przeniesiony do kadry zapasowej piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim. Mieszkał w Warszawie, pracował jako kierownik działu planowania w Państwowych Zakładach Inżynierii. Żonaty z Sabiną z Chylewskich, miał dwoje dzieci.
LAMECKI Artur, syn Jana i Michaliny z Remiszów, ur. 15 IV 1899 w Tomaszowie Mazowieckim. Kapitan. Członek POW. W WP od 1918, wcielony do 28 pp. W 1919 walczył na froncie czeskim i ukraińskim. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie przydzielony do 14 pp, w którym służył do wybuchu wojny. Kapitan od 1 I 1936. Odznaczony Medalem Niepodległości i medalami: Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
LANDSBERG Ludwik Jan, syn Wiktora i Gustawy z Lernerów, ur. 9 X 1895 w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznik rezerwy. Członek POW i absolwent Szkoły Podchorążych tej organizacji (1915). W WP od 1918, walczył m.in. pod Skoczowem. W X 1920 zwolniony do rezerwy. Podporucznik od 1 VII 1925. Należał do 9 dyonu samochodowego. Mieszkał w Warszawie. Był urzędnikiem zrzeszenia fabryk obuwia gumowego. Odznaczony Krzyżem Niepodległości (16 III 1937) oraz Krzyżem Legionowym za Służbę w POW.
ŁAWRZEL Józef, syn Edwarda i Scholastyki z Kurków, ur. 8 XII 1906 w Petersburgu. Podporucznik rezerwy. Ukończył seminarium nauczycielskie w Tomaszowie Mazowieckim (1928) i kurs w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4. Podporucznik od 1 I 1932, przydzielony ewidencyjnie do 14 pp. W 1936 rozpoczął studia zaoczne na Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi. Pracował w szkole powszechnej w Tomaszowie Mazowieckim W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 6928 posadzonym przy Gimnazjum nr 3 (dziś Szkoła Podstawowa nr 3) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
MALIŃSKI Roman, syn Aleksandra i Petroneli z Zagrodników, ur. 19 II 1906 w Praszce (pow. wieluński). Podporucznik rezerwy. Ukończył Państwową Szkołę Włókienniczą w Łodzi i kurs w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznikiem mianowany ze starszeństwem 1 I 1932, przydzielony do 27 pp.
MAŁEK Antoni, syn Jana i Walerii z Piekarskich, ur. 8 VI 1908 w Michałowicach (brak bliższych danych; w dzisiejszej Polsce jest kilkanaście miejscowości o tej nazwie). Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Tomaszowie Mazowieckim (1930) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty (1932). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1934, przydzielony do 36 pp. Od 1935 w 72 pp. Nauczyciel. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 7015 posadzonym przy Młodzieżowym Domu Kultury (dziś Zespół Placówek Wychowania Pozaszkolnego) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
MIKURDA Wiktor, syn Jacentego i Florentyny z Rylskich, ur. 20 VII 1905 w Bogucicach (pow. pińczowski). Podporucznik rezerwy. Absolwent Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej w Radomiu i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1932, przydzielony do 37 pp. Technik mechanik.
PEGZA Henryk, syn Mikołaja i Władysławy z Mileckich, ur. 10 I 1906 w Łodzi. Podporucznik rezerwy. Absolwent łódzkiej Szkoły Włókienniczej (1926) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty (1928). Podporucznikiem mianowany ze starszeństwem 1 I 1931, ostatnio przydzielony do 31 pp. Technik włókienniczy. Żonaty z Melania z Sypniewskich, miał syna Andrzeja.
PIOTROWSKI Marian Stanisław, syn Franciszka i Teodozji z Kozubińskich, ur. 8 XI 1903 w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty (1928). Służył w 31 pp. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1931, przydzielony do 78 pp. Nauczyciel szkoły powszechnej.
PRZYBYSZEWSKI Makary, syn Antoniego i Józefy ze Skierzyńskich, ur. 31 VIII 1910 w Rachocinie (przedwojenne woj. warszawskie). Podporucznik rezerwy. Absolwent Gimnazjum Koedukacyjnego im. prezydenta Ignacego Mościckiego w Sierpcu. Studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, w 1937 uzyskał stopień magistra filozofii. W latach 1933-1934 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii oraz 19 pułku artylerii lekkiej (dalej: pal) uzyskując awans na stopień podporucznika artylerii. Od 1 IX 1937 był nauczycielem matematyki w Gimnazjum Stowarzyszenia Szkolnego w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznikiem mianowany ze starszeństwem 1 I 1936.
RAJEWSKI Franciszek, syn Franciszka i Marianny z Konopskich, ur. 6 X 1905 w Goździku (dziś powiat garwoliński, woj. mazowieckie). Podporucznik rezerwy. Absolwent gimnazjum w Mińsku Mazowieckim (1928) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1933, przydzielony do 15 pp.
REBHUN Izaak Jakub, syn Borucha i Serli, ur. 14 XII 1898 w Prałkowicach (pow. przemyski). Porucznik rezerwy. Żołnierz wojny 1920. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1924) i kursu w Centrum Wyszkolenia Sanitarnego (1931). Internista i ginekolog. Lekarz Ubezpieczalni Społecznej w Tomaszowie Mazowieckim. Porucznikiem mianowany ze starszeństwem 1 I 1935, przydzielony do 10 szpitala okręgowego. Żonaty, miał córkę Serafinę.
REICHERT Erwin Juliusz, syn Juliusza i Emilii z Ochmów, ur. 18 IV 1906 w Konstantynowie Łódzkim. Podporucznik rezerwy. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1927) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Podporucznik od 1 I 1932, przydzielony do 28 pp. Od 1939 w kadrze zapasowej piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim. Żonaty z Zenobią Wędrowską, miał synów Janusza i Jana.
SOBOTKOWSKI Piotr, syn Piotra i Stanisławy z Malinowskich, ur. 29 III 1897 w Sękocinie (dziś powiat pruszkowski, woj. mazowieckie). Podporucznik rezerwy. Absolwent gimnazjum i kursów pedagogicznych. Nauczyciel w Tomaszowie Mazowieckim. Ukończył Szkołę Wojsk Taborowych w Warszawie. Mianowany podporucznikiem od 1 II 1920. Dowódca kolumny taborowej 13 Dywizji Piechoty. Żonaty, miał syna Jerzego. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 7960 posadzonym przy Zespole Szkół nr 4 (dziś Szkoła Podstawowa nr 10) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
SZMIDT (nazwisko rodowe Schmidt) Władysław, syn Antoniego, ur. 26 VII 1890. Podporucznik pospolitego ruszenia. Uczestnik wojny 1920. Podporucznikiem mianowany 1 VI 1919. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 8154 posadzonym przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych (dziś: Ponadpodstawowych) nr 1 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
SZYSZKOWSKI Witold Stanisław, syn Wiktora i Heleny z Kosińskich, ur. 2 V 1896 w Rozwadowie (dziś część Stalowej Woli w woj. podkarpackim). Podporucznik rezerwy. Członek POW. Wnuk powstańca styczniowego Józefa Kosińskiego. W 1920 członek załogi pociągu sanitarnego nr 7. Podporucznikiem mianowany ze starszeństwem od 1 I 1921, przydzielony do kadry 4 szpitala okręgowego. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1924). Ordynator w szpitalu miejskim w Tomaszowie M Mazowieckim, lekarz naczelny Ubezpieczalni Społecznej, prezes Oddziału PCK oraz Towarzystwa Przeciwgruźliczego. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Żonaty z Hanną z Jaszczołtów (zm. 1985), miał dwie córki.
TROJANOWSKI Henryk, syn Romana i Apolonii, ur. 23 VIII 1905 w Warszawie. Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Mogielnicy Królewskiej (1928). Nauczyciel w szkole powszechnej w Bodzewie. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Należał do 32 pp. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem. 1 I 1932.
WAJS Bronisław, syn Józefa i Tekli z Łuczyńskich, ur. 29 XI 1904 w Srebrnej k. Łodzi. Podporucznik rezerwy. Ukończył 6 klas w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1925) i Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1928). Podporucznikiem mianowany 1 IX 1930. Przydzielony do 31 pp. Żonaty z Cecylią Szafrańską, miał córkę Annę.
ZALESKI Szymon Leon (nazwisko rodowe Flak), syn Ludwika i Julianny z Mikołajczyków, ur. 28 X 1904 w Radziwiu (pow. płocki). Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Płocku (1928). Nauczyciel we wsi Dąbie Kujawskie, następnie we Włocławku. Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Należał do 14 pp. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1932. Żonaty z Janina z Kozakowskich, miał córkę Annę i syna Jana.
ZIELIŃSKI Antoni, syn Marcina i Michaliny z Zygrów, ur. 30 VI 1904 w Żarnowicy (pow. piotrkowski). Podporucznik rezerwy. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Tomaszowie Mazowieckim (1927). Nauczyciel w szkole powszechnej w Chropaczowie (pow. katowicki). Ukończył kurs w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 7 w Śremie (1928). Podporucznikiem mianowany od 1 I 1932, przydzielony do 75 pp. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 8662 posadzonym przy Szkole Podstawowej nr 7 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
ZIPPEL Wojciech Juliusz, syn Juliusza i Marty z Zimmermanów, ur. 12 XI 1911 w Tomaszowie Mazowieckim. Podporucznik. Absolwent Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy (1933) i Szkoły Podchorążych Saperów w Warszawie. Podporucznikiem mianowany 1 X 1936, przydzielony do 5 baonu saperów. W 1939 oficer materiałowy w 21 baonie saperów. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 8676 posadzonym przy Szkole Podstawowej nr 1 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
ZWOJSZCZYK Stanisław, syn Aleksandra i Marii z Rudnych, ur. 16 IX 1894 w Tomaszowie Mazowieckim. Kapitan. Żołnierz I Brygady Legionów. W 1920 w 1 pp Legionów. Ukończył Wielkopolską Szkołę Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy (1922). Służył w Korpusie Kadetów nr 3, od 1931 w KOP. Kapitan od 1 I 1929. W 1939 dowódca baonu KOP „Kleck”. Odznaczony Virtuti Militari 5 klasy, Krzyżem Walecznych czterokrotnie, Krzyżem Niepodległości (13 IV 1931). Żonaty, miał córki Zdzisławę i Wiesławę. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 3385 posadzonym przy Gimnazjum nr 7 (dziś Szkoła Podstawowa nr 11) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
ŻUCHOWSKI Ludwik, syn Franciszka i Stanisławy z Urbankiewiczów, ur. 7 X 1899 w Łodzi. Podporucznik rezerwy. W 1920 r. żołnierz 204 pp i 1 pułku strzelców podhalańskich. Absolwent Wyższej Szkoły Handlowej w Krakowie (1927). Pracował w Warszawie. Ukończył kurs w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1929). Podporucznikiem mianowany w 1928, przydzielony do 72 pp.
W Charkowie zamordowani zostali jeńcy obozu w Starobielsku:
BRADKE Jan Feliks, syn Czesława i Walerii ze Snarskich, ur. 18 V 1898 w Zambrowie. Podporucznik rezerwy. Członek POW. Od 1919 ochotniczo w WP. Uczestnik wojny 1919–1921 w szeregach 8 pułku artylerii ciężkiej oraz czołówki sanitarno-kolejowej nr 42 „Wołyń”. W 1921 urlopowany z wojska. Ukończył Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Warszawskiego (1923). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 VII 1925, przydzielony do 4 Szpitala Okręgowego. Profesor gimnazjalny w Tomaszowie Mazowieckim. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 5521 posadzonym przy I Liceum Ogólnokształcącym w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
BUGAJSKI Jerzy Bohdan, syn Waleriana i Emilii z Topór-Jasińskich, ur. 10 X 1900 w Tomaszowie Mazowieckim. Kapitan. Od 1916 członek POW. W WP od 1918 w Dyonie Szwoleżerów Ziemi Radomskiej. Uczestnik wojny 1918–1921. Absolwent Szkoły Podchorążych w Warszawie (1919), mianowany podporucznikiem. Następnie ukończył kurs w Oficerskiej Szkole Artylerii w Poznaniu (1921) i Centrum Wyszkolenia Artylerii we Lwowie (1921). Służył w 2 dywizjonie artylerii ciężkiej, 28 pułku artylerii polowej (dalej: pap), 11 dywizjonie artylerii konnej i 15 pułku artylerii lekkiej. Pośmiertnie awansowany na stopień majora. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 2251 posadzonym przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych (dziś: Ponadpodstawowych) nr 2 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
HERTZ Jan Adolf, syn Michała (dyrektora Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu) i Eugenii z Hartmanów, ur. 24 XII 1905 w Tubize w Belgii. Podporucznik rezerwy. Absolwent Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej (1931) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Łączności (1932). Odbył ćwiczenia rezerwy w pułku radiotelegraficznym jako dowódca plutonu (1933, 1935, 1937/1938). Inżynier chemik, pracownik Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 6176 posadzonym przy Gimnazjum nr 2 (dziś Szkoły Katolickie) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
KAMIŃSKI Walenty, syn Stanisława i Agaty z Gosków, ur. 10 II 1909 w Inowłodzu (wówczas pow. rawski, dziś tomaszowski). Podporucznik rezerwy. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Ostrogu (1929). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1933. W 1939 zmobilizowany do baonu KOP „Hoszcza”. Nauczyciel szkoły powszechnej. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 6390 posadzonym przy III Liceum Ogólnokształcącym w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
KARLSBAD Edward, syn Matjasa i Rywki z Wiślickich, ur. 28 II 1899 w Warszawie. Podporucznik rezerwy. Absolwent Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej. Członek POW. Od listopada 1918 w WP, pełnił służbę w 1 pap, 6 pap, 7 pap, 18 pal i 26 pal. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 VII 1925, przydzielony do kadry 26 pal. W1939 przeniesiony do 1 pal Legionów. Inżynier, zatrudniony w Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu. Odznaczony medalami Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 i Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
KOMINEK Józef, syn Apoloniusza i Karoliny z Hyczkiewiczów, ur. 18 II 1908 w Stryju (przedwojenne woj. stanisławowskie, dziś obwód lwowski na Ukrainie). Porucznik rezerwy. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Przemyślu (1928), Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Nisku (1931). Dowódca plutonu 28 pp (1937, 1938). Nauczyciel Szkoły Specjalnej w Tomaszowie Mazowieckim.
Ks. PLEWIK Władysław, syn Pawła i Franciszki z Wojtowiczów, ur. 7 IV 1905 w Bełżycach (przedwojenne woj. lubelskie). Porucznik rezerwy. Ukończył gimnazjum w Wilnie i Seminarium Duchowne w Łodzi (1934). Święcenia kapłańskie otrzymał 2 IX 1934. Mianowany wojskowym kapelanem rezerwy wyznania rzymskokatolickiego ze starszeństwem 1 I 1939. Przynależny ewidencyjnie do Powiatowej Komendy Uzupełnień Piotrków Trybunalski. Pracował jako duszpasterz w parafii Krzepczów (pow. piotrkowski), a następnie w parafii św. Antoniego w Tomaszowie Mazowieckim, był katechetą i prefektem szkół powszechnych.
STASIŃSKI Ewerast (wg Księgi Cmentarnej: Ewaryst), syn Juliana, ur. 26 X 1912 w Gustku (dziś część Tomaszowa Mazowieckiego). Podporucznik rezerwy. Absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (1935). Pełnił m.in. służbę w Zbrojowni nr 2. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 8026 posadzonym przy Szkole Podstawowej nr 12 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
WOLSKI Roman, syn Józefa i Anny z Forców, ur. 9 VIII 1907 w Wilczycach, pow. sandomierski. Podporucznik rezerwy. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Tomaszowie Mazowieckim i Rogoźnie (1928) oraz Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 6a (1930). Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem 1 I 1933. Przydzielony do 58 pp, w którym odbywał ćwiczenia rezerwy jako dowódca plutonu. Nauczyciel Szkoły Powszechnej w Kaszczorze (pow. wolsztyński).
W więzieniu obwodowego zarządu NKWD w Kalininie (dziś Twer), zamordowani zostali, a następnie pogrzebani w Miednoje jeńcy obozu w Ostaszkowie:
BREJWO Ryszard, syn Adolfa i Anny z Zaleskich, ur. 19 XI 1898 w Warszawie. Posterunkowy Policji Państwowej. Ukończył Normalną Szkołę Fachową dla Szeregowych Policji Państwowej w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski, woj. lwowskie – dziś na Ukrainie). Ostatnio służbę pełnił w policji woj. kieleckiego, do 25 I 1935 na Posterunku w Opocznie. We wrześniu 1939 na Posterunku w Białobrzegach w pow. opoczyńskim (dziś część Tomaszowa Mazowieckiego). W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 12335 posadzonym przy Zespole Szkół nr 8 (dziś Szkoła Podstawowa nr 6) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
CHŁUDA Antoni, syn Władysława i Pauliny, ur. 18 XII 1890 w Tomaszowie Mazowieckim. Starszy posterunkowy. W Policji Państwowej od 1919. We wrześniu 1939 służbę pełnił w II Komisariacie miasta Łodzi.
DOBRZAŃSKI Józef, syn Józefa i Marii, ur. 27 III 1912 (wg Księgi Cmentarnej w miejscowości Gożok – nazwa z pewnością zniekształcona, gdyż w takiej formie nie występowała ani w Polsce przedwojennej, ani dzisiejszej). Posterunkowy. W policji od 24 IX 1936 jako kandydat kontraktowy na szeregowego z przydziałem do kompanii „G” Rezerwy Policji Państwowej w Jaworznie (pow. chrzanowski). Po ukończeniu Normalnej Szkoły Fachowej dla Szeregowych Policji Państwowej w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski) 30 IX 1937 skierowany do woj. lwowskiego i tam nadal służył we wrześniu 1939. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 12486 posadzonym przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych (dziś: Ponadpodstawowych) nr 6 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
GRENDA Józef, syn s. Michała i Katarzyny z Wieczorków, ur. 26 II 1897 w Łodzi. Przodownik Policji Państwowej. Uczestnik obrony Lwowa. W policji od 1923. Początkowo służbę pełnił w pow. brzezińskim (komisariat w Tomaszowie Mazowieckim, posterunki w Rogowie, Gałkówku i Ujeździe). W grudniu 1931 przeniesiony do Komendy Miasta Łodzi z przydziałem do V Komisariatu. Od listopada 1937 i nadal we wrześniu 1939 w III Komisariacie miasta Łodzi. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
JAGIEŁŁO Władysław Zygmunt, syn Walentego i Marianny z Mirowskich, ur. 22 X 1903 w Zgierzu. Posterunkowy Policji Państwowej. Uczestnik powstań śląskich. W policji od 20 I 1927. Przez wiele lat służbę pełnił w woj. łódzkim, m.in. w Komendzie Powiatowej w Brzezinach i na Posterunku w Lipinach (pow. brzeziński), w Komisariacie w Tomaszowie Mazowieckim oraz w Komendzie Miasta Łodzi. Od czerwca 1938 do września 1939 w V Komisariacie miasta Łodzi. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.
Ks. KACPRZAK Józef, syn Tomasza i Marii z Golatowskich, ur. 2 VII 1886 w Nakwasinie (pow. płocki). Kapitan rezerwy. Święcenia kapłańskie otrzymał 10 VII 1913. W latach 1913-1914 pracował jako wikariusz w parafiach Cyców, Dobre i Sochaczew. Podczas pierwszej wojny światowej przez rok służył w armii rosyjskiej jako kapelan żołnierzy polskich wyznania katolickiego. Od 1916 r. był wikariuszem w Łowiczu i Powsinie, a w latach 1918-1922 wi Tomaszowie Mazowieckim. Od utworzenia Seminarium Nauczycielskiego w 1919 r. był nauczycielem tejże szkoły. Uczestnik wojny 1920. Od 1925 w diecezji łódzkiej. Prefekt szkół i więzienia w Łęczycy, proboszcz parafii w Tumie (1927-1929) i Gałkowie (1929-1930). Od 1930 w Łodzi – był prefektem Szkoły Handlowej, kapelanem Szpitala Miejskiego św. Marii Magdaleny oraz więzienia przy ul. Sterlinga, spowiednikiem sióstr zakonnych, kapelanem domu wychowawczego, asystentem kościelnym Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. W 1939 kanonik w Łodzi. Zmobilizowany do WP, podobnie jak w 1920 był kapelanem wojskowym. Zamordowany w nocy 8/9 V 1940. Pośmiertnie awansowany na stopień majora. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 2556 posadzonym przy Gimnazjum nr 6 (dziś Szkoła Podstawowa nr 9) w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
KADOW Zygmunt, syn Stefana i Apolonii, ur. w 1906 w Tomaszowie Mazowieckim. Posterunkowy Policji Państwowej. We wrześniu 1939 służbę pełnił w policji woj. lwowskiego.
KLIMEK Franciszek, syn Ludwika i Agnieszki, ur. 1 XII 1900 w Tomaszowie Mazowieckim. Starszy posterunkowy Policji Państwowej. W WP od czerwca 1920 do grudnia 1922. Uczestnik wojny 1920. W policji od 1925. Ostatnio służbę pełnił w pow. krzemienieckim na posterunkach w Łanowcach, Borkach, Bereżcach i Kołodnie – od 1 VII 1936 jako komendant – i tam nadal we wrześniu 1939. Starszym posterunkowym mianowany 1 IV 1934. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 10968 posadzonym przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
von KOEHNE Alfred, syn Ksawerego i Władysławy Anny z Dziubińskich, ur. 30 VII 1889 w Wilnie. Komisarz. W policji od 1919. Początkowo służbę pełnił w woj. wołyńskim. Od 17 V 1931 Komendant Powiatowy w Słupcy, następnie kierował Komisariatem w Tomaszowie Mazowieckim. Od 1934 kierował XIII Komisariatem miasta Łodzi i tam także we wrześniu 1939. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
KOSTRZEWA Stanisław, syn Wincentego i Marianny z Ryciaków, ur. 4 III 1890 w Tomaszowie Mazowieckim. Starszy posterunkowy Policji Państwowej. W policji od 1922. Początkowo służbę pełnił na Kresach, następnie od 1924 w woj. kieleckim, m.in. w pow. iłżeckim na Posterunku w Wąchocku, potem w Mircu i tam też we wrześniu 1939.
KOWSZUN Kazimierz, syn Wincentego, ur. 20 VII 1898 w Słonimiu (przedwojenne woj. nowogródzkie, dziś obwód grodzieński na Białorusi). Przodownik Policji Państwowej. W policji od 1924. Do 15 III 1931 służbę pełnił w Komendzie Powiatowej w Kole, skąd przeniesiony został na stanowisko komendanta Posterunku w Dąbiu (pow. kolski). We wrześniu 1939 służył w Komisariacie w Tomaszowie Mazowieckim.
LIZAKOWSKI Stanisław, syn Mateusza i Marii, ur. 3 V 1906 w Tomaszowie Mazowieckim. Starszy posterunkowy Policji Państwowej. Do policji przyjęty w listopadzie 1931 z przydziałem do Komendy Miasta Łodzi i tam nadal służył we wrześniu 1939.
MAJCZYNA Bolesław, syn Błażeja i Władysławy z Sadowów, ur. 1 IX 1908 w Warszawie. Posterunkowy. W Policji Państwowej od 1933. Brał udział w ochronie Prezydenta RP w trakcie jego pobytów w Spale. We wrześniu 1939 pełnił służbę na Posterunku w Czerniewicach (pow. rawski).
MENKE Lucjan Wacław, syn Edmunda i Amalii z Wicherkiewiczów, ur. 19 IV 1887 w Mińsku (dziś stolica Białorusi). W WP od 13 VIII 1919 do 1 IX 1920. Podkomisarz. W Policji Państwowej od 2 X 1920. Od kwietnia 1939 pełnił służbę na stanowisku Komendanta Powiatowego w Opocznie i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Zasługi za Dzielność, Medalem Niepodległości.
MUSZYŃSKI Feliks, syn Witalisa i Antoniny z Jarkowskich, ur. 6 V 1898 w Tomaszowie Mazowieckim. Starszy posterunkowy Policji Państwowej. W WP w latach 1918–1921, 30 Pułk Strzelców Kaniowskich. W policji od 1930. We wrześniu 1939 służbę pełnił na stanowisku zastępcy komendanta Posterunku w Białej (pow. czortkowski, woj. tarnopolskie – dziś na Ukrainie). Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi i medalami: Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
Ks. PASZKO (nazwisko rodowe Paszke) Ryszard, syn Adolfa Gustawa i Karoliny z Kieberników, ur. 1 VI 1878 w Stokach (dziś pow. bełchatowski). Pułkownik w stanie spoczynku. Ukończył Gimnazjum Klasyczne w Łodzi i fakultet teologiczny na Uniwersytecie w Dorpacie, licencjat teologii uzyskał w 1899. Na księdza ewangelicko-augsburskiego wyświęcony 24 VI 1900, był wikarym w Zgierzu, Tomaszowie Mazowieckim (1902-1903) i Kole. Za pisemny protest przeciwko biciu ludności i działalność niepodległościową aresztowany przez Niemców i osadzony w obozach jeńców cywilnych (od 29 VII 1915 do 24 VI 1916) w Dänholm i Celle. Pozbawiony prawa powrotu do Koła osiadł w Łomży. Za protest przeciwko oderwaniu Chełmszczyzny wysiedlony do Łodzi, gdzie oddał się pracy pedagogicznej. W WP ochotniczo od 25 IX 1919 – naczelny kapelan wyznania ewangelicko-augsburskiego. Od 1 I 1921 odkomenderowany do jednoczesnego pełnienia funkcji duszpasterskich przy ewangelickim kościele garnizonowym w Warszawie, 1 I 1921 mianowany pułkownikiem seniorem. Kierownik Wydziału Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych. W stan spoczynku przeniesiony 30 IX 1933. Początkowo wieziony w Kozielsku, skąd 24 XII 1939 wywieziony do Ostaszkowa. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pośmiertnie awansowany na stopień generała brygady.
RESZKA Jan, syn Józefa i Marii z Warychów, ur. 2 I 1897 w Zawadzie. Starszy przodownik Policji Państwowej. Od 1912 w skautingu, od 1916 członek POW ps. „Babinicz”. W WP ochotniczo od 11 XI 1918 do 5 VIII 1921. W wojnie 1920 w załodze pociągu pancernego „Bartosz Głowacki”, w stopniu kaprala. W policji od 1 XII 1921. Co najmniej od 1932 służbę pełnił w woj. łódzkim. W 1932 kierownik Komisariatu w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1936–1937 i także we wrześniu 1939 komendant Posterunku w Łasku. Przodownikiem mianowany 1 XII 1926. Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Brązowym Krzyżem Zasługi, medalami: Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 oraz Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
SIEROSŁAWSKI Jan Henryk, syn Henryka i Józefy ze Żmudów, ur. 7 XI 1897 w Zasowie. Kapitan rezerwy. Nauczyciel. Ewidencyjnie przydzielony do PKU Łódź-Miasto II, 28 pp. Porucznik ze starszeństwem 1 VI 1919, kapitan 19 III 1939. We wrześniu 1939 zmobilizowany do służby pomocniczej Komisariatu Policji Państwowej w Tomaszowie Mazowieckim. W 2011 upamiętniony „Dębem Pamięci” nr 3090 posadzonym przy Szkole Podstawowej nr 13 w ramach programu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.
SZELENGOWSKI vel SZELĄGOWSKI Teodor, syn Władysława i Wiktorii z Wiszniewskich, ur. 18 VI 1912 w Łucku. Posterunkowy. W Policji Państwowej od 1934 jako kandydat kontraktowy na szeregowego. Po ukończeniu 20 II 1935 Normalnej Szkoły Fachowej dla Szeregowych Policji Państwowej w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski) skierowany do woj. warszawskiego. We wrześniu 1939 pełnił służbę na Posterunku w Żelechlinie, Wartownia w Spale (pow. rawski).
TOMCZYK Marian syn Antoniego i Katarzyny ze Świstków, ur. 15 VI 1910 w Sroczkowie(dziś powiat buski, woj. świętokrzyskie). Posterunkowy. Do Policji Państwowej przyjęty 17 IX 1935 w charakterze kandydata kontraktowego na szeregowego z przydziałem do Komendy Głównej. Po ukończeniu 18 II 1936 Normalnej Szkoły Fachowej dla Szeregowych Policji Państwowej w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski) przydzielony do Rezerwy Szeregowych Policji Państwowej przy Komendzie Głównej w Żyrardowie (pow. błoński). W 1937 skierowany do Rawy Mazowieckiej z przydziałem do ochrony rezydencji Prezydenta RP w Spale. Tam nadal we wrześniu 1939.
WRONA Michał, syn Karola, ur. 20 IX 1892 w Popowie. Posterunkowy. W Policji Państwowej od 1923. Służbę pełnił w woj. łódzkim, m.in. w Komendzie Powiatowej w Piotrkowie Trybunalskim i na Posterunku w Ręcznie (pow. piotrkowski), we wrześniu 1939 w Komisariacie w Tomaszowie Mazowieckim.
Ponadto na Ukraińskiej Liście Katyńskiej wymieniony jest:
BIRULA Kazimierz, syn Wincentego, ur. 1895. Starszy przodownik. Komendant Posterunku Policji Państwowej w Białobrzegach Opoczyńskich (dziś część Tomaszowa Mazowieckiego).
Napisz komentarz
Komentarze