Nowe przepisy, by wzmocnić nasze bezpieczeństwo

Agnieszka Drzewoska Łuczak: Czy Pani zdaniem wprowadzenie w życie Ustawy o prawach konsumenta w świetle Konferencji doprecyzowało definicję konsumenta?

Anna Mlostoń-Olszewska, radca prawny w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Łodzi - Definicja konsumenta została doprecyzowana poprzez jednoznaczne wskazanie, że konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Analizując dotychczasowe orzecznictwo i piśmiennictwo można przyjąć, że zmiana ustawy jest potwierdzeniem aktualnie stosowanej wykładni pojęcia "konsument". Tym niemniej wskazanie, że ustawa reguluje wyłącznie relacje na płaszczyźnie osoba fizyczna - przedsiębiorca w istocie doprecyzowało dotychczasową regulację, co może mieć znaczenie przede wszystkim dla działań samych konsumentów w ich indywidualnych sporach z przedsiębiorcami.

Mając na uwadze zgłoszone podczas konferencji wątpliwości co do poprawności nowej definicji konsumenta, które dotyczyły przede wszystkim dublowania w definicji ustawowej pojęcia "działalności gospodarczej" i "działalności zawodowej" (która też jest działalnością gospodarczą) trzeba wskazać, że tego rodzaju zabieg legislacyjny został także zastosowany w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, gdzie za przedsiębiorcę uważa się podmiot w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a także osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek.

W literaturze przedmiotu zasadniczo wskazuje się, że jest to zabieg niepotrzebny, jednakże nie brak także głosów, że działalność osoby wykonującej wolny zawód nie zawsze wypełnia wszystkie cechy działalności gospodarczej, o których mowa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, a zatem rozdzielenie pojęć działalności gospodarczej i wolnego zawodu ma na celu rozszerzenie zakresu ochrony wynikającej z ustawy np. na umowy zawierane przez konsumentów  z osobami wykonującymi okazjonalną działalność artystyczną (np. okazjonalna sprzedaż rękodzieła).

ADŁ: Czy jako uczestniczka Konferencji  „Ustawa o prawach konsumenta-szanse i zagrożenia” uważa Pani, że nowa Ustawa wzmocni pozycję konsumenta na polskim rynku?

Ustawa o prawach konsumenta wprowadza kilka nowych regulacji, które z pewnością podnoszą poziom ochrony konsumenta. Należy do nich m.in.

- nałożenie na przedsiębiorcę zawierającego z konsumentem umowy na odległość przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w ten sposób, że do złożenia zamówienia używa się przycisku lub podobnej funkcji obowiązku wyraźnego poinformowania konsumenta, że składa zamówienie z obowiązkiem zapłaty,

- wprowadzenie zakazu wskazywania, jako numerów kontaktowych w sprawie zawartej umowy numerów o podwyższonej płatności generujących dla konsumenta opłaty wyższe niż za zwykłe połączenie telefoniczne.

Zmiany te z pewnością należy ocenić pozytywnie. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że przepisy te są potrzebne.

Z drugiej strony nowa ustawa doprecyzowuje dotychczas obowiązujące przepisy obowiązujące przy sprzedaży konsumenckiej, sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość. Jest to istotne, gdyż szereg dotychczasowych rozwiązań legislacyjnych było różnie interpretowanych przez przedsiębiorców i konsumentów. Do tego rodzaju zmian należy przykładowo:

- wyłączenie z katalogu umów, do których nie stosuje się ustawy umów o prace budowlane, co pozwoli bez żadnych wątpliwości stosować przepisy ustawy np. do umów o sprzedaż i montaż okien i drzwi,

- wprowadzenie obowiązku zwrotu konsumentowi, który odstąpił od umowy wszystkich dokonanych przez niego płatności, w tym kosztów dostarczenia rzeczy - dotychczas taki obowiązek nie wynikał z ustawy, ale jedynie był wnioskowany z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE,

- wprowadzenie bardzo korzystnego dla konsumentów uregulowania dotyczącego przejścia na kupującego niebezpieczeństwa przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy - przepis będzie miał duże znaczenie w praktyce, gdyż przypadki uszkodzenia towaru w czasie przesyłki wcale nie są rzadkie.

Z tych względów uważam, że ustawa przyczyni się do wzmocnienia pozycji konsumenta na polskim rynku. 

Wypada zauważyć, że w czasie konferencji zostało poruszonych szereg wątpliwości dotyczących przepisów tej ustawy jednak zgłoszone zastrzeżenia z reguły nie dotyczyły sfery uprawnień konsumentów, ale głównie obowiązków przedsiębiorcy tj. w jaki sposób przedsiębiorca powinien działać, aby dostosować swoje działania do wymogów ustawy. Jednoznacznie wskazuje to na to, że w świetle nowej ustawy pozycja konsumenta jest silna - więcej obaw związanych z wejściem w życie tej ustawy zgłaszają przedsiębiorcy niż konsumenci.

W kolejnym wywiadzie o inne poruszone w konferencji zagadnienia zapytam Rzecznika Konsumentów w Warszawie, wiceprzewodniczącą Krajowej Rady Rzeczników Małgorzatę Rothert

Rzecznik Konsumentów Agnieszka Drzewoska Łuczak