Alkoproblemy również abstynentów

Reklama

Obowiązki – pieniądze – rezultaty

Oczekujemy, by lokalne władze dobrze zarządzały politykami publicznymi, a problemy społeczności lokalnej rozwiązywały efektywnie i na bieżąco. Ważne jest również, żeby inwestowane siły i środki były adekwatne do efektów. Efektywność ta powinna być również istotna dla osób odpowiedzialnych za profilaktykę oraz rozwiązywanie problemów alkoholowych. To dlatego polityka prowadzona w tym zakresie musi opierać się na rzeczywistych potrzebach i problemach mieszkańców, jak również rzetelnej wiedzy merytorycznej osób ją realizujących.

Zgodnie z tzw. polskim systemem rozwiązywania problemów alkoholowych, zadania dotyczące  profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowane są na trzech poziomach: centralnym, wojewódzkim oraz gminnym. Jednak to samorządy gminne odgrywają kluczową rolę w tym zakresie. Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych należy do zadań własnych (obowiązkowych) gmin – mówi o tym ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zadania te obejmują w szczególności:

• zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu,
• udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,
• prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych,
• wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych,
• podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13¹ i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,
• wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej.

Realizacja powyższych zadań prowadzona jest w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych uchwalanego corocznie przez radę gminy. Wójtowie (ew. burmistrzowie, prezydenci miast) powołują natomiast gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, które w szczególności inicjują działania w powyżej opisanym zakresie. Ustawodawca przekazując samorządom gminnym ww. obowiązki zadbał o odrębne środki finansowe na ich realizację. W myśl art. 18² ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: „Dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 18¹ oraz dochody z opłat określonych w art. 11¹ wykorzystywane będą na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, i nie mogą być przeznaczane na inne cele”. To oznacza, że każdy samorząd ma solidne zasoby umożliwiające efektywne działania w tym zakresie.

Wiele do poprawy

Niestety, nie wszędzie zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowane są rzetelnie i efektywnie. Wskazuje na to m.in. „Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011 – 2015”. Jednym z problemów, który został w nim zdefiniowany, jest: „pogarszająca się jakość działań podejmowanych przez gminy w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz wydatkowanie środków z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych na zadania niezwiązane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych”. Za cel strategiczny Programu uznana została natomiast „poprawa jakości działań podejmowanych przez gminy w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz ograniczenie wydatkowania środków finansowych na zadania niezwiązane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych”.  Nakreśla to wagę problemu, a także wskazuje na konieczność zaangażowania różnych gremiów w tym (a może przede wszystkim) samych przedstawicieli społeczności lokalnych we wpływ na kształtowanie polityki w tym zakresie. Szczególnie, że w samym Programie wymienione są następujące przyczyny pogarszającej się jakości działań z zakresu rozwiązywania problemów alkoholowych:

• brak wiedzy radnych w zakresie skutecznych strategii rozwiązywania problemów alkoholowych,
• naciski ze strony lokalnych decydentów w sprawie ujmowania w gminnych programach zadań niezwiązanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i przewidzianych do realizacji przez gminę w ramach innych ustaw niż ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
• brak wystarczającego przygotowania członków gminnej komisji, które powinno uwzględniać interdyscyplinarną wiedzę z zakresu budowania gminnych programów.

Te obserwacje świadczą o tym, że problem pogarszającej się jakości realizacji działań leży przede wszystkim po stronie braku wiedzy oraz odpowiednich kompetencji, niedookreśleniu faktycznej hierarchii problemów, niewyznaczaniu priorytetów oraz niesprawdzaniu efektów podejmowanych działań. Najbardziej rażącą kwestią pozostaje niedocenianie wagi problemów związanych z używaniem alkoholu oraz skutków tego zjawiska.

Nie ulega wątpliwości, że w kwestii lokalnych działań na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wiele pozostaje jeszcze do poprawy W tym procesie istotną rolę odgrywają mieszkańcy, którzy mają prawo kontrolować działania władz.

Warto zauważyć, że akty prawne, opracowania naukowe czy infrastruktura techniczna będą bezużyteczne, bez świadomości, że problemy alkoholowe dotyczą każdego z mieszkańców danej społeczności. Nietrzeźwość na drogach, nietrzeźwość w miejscach publicznych, w tym naruszenia prawa przez osoby będące pod wpływem alkoholu, picie alkoholu przez dzieci i młodzież, zaburzenia życia rodzinnego i związana z nimi przemoc, szkody zdrowotne, nietrzeźwość w środowisku pracy i wiele innych strat społecznych i ekonomicznych oddziałuje na każdego z członków żyjącego w danej społeczności. Z tego powodu należy uznać wysoką pozycje tego rodzaju problemów w hierarchii wszystkich problemów dotykających daną społeczność lokalną.

Tekst został opracowany na podstawie wypowiedzi Agnieszki Czerkawskiej, eksperta do spraw przeciwdziałania problemom alkoholowym.

Sieć Obywatelska – Watchdog Polska, www.siecobywatelska.pl, od 2011 roku  prowadzi monitoring funduszu korkowego. Obecnie trwa rekrutacja do kolejnej edycji.

Wejdź na www.siecobywatelska.pl i wypełnij formularz zgłoszeniowy!