Trzecie życie "stacyjki Reymonta"

Trzeba bowiem wiedzieć, że poczekalnia z przystanku kolejowego „Czarnocin” (dawna nazwa „Wolbórka”) została zbudowana w latach 80-tych XIX wieku. Była to jedna z kilku lub kilkunastu identycznych, drewnianych budowli, wykonanych w warsztatach kolejowych w Warszawie i ustawionych wzdłuż ówczesnej kolei warszawsko-wiedeńskiej. Poczekalnia z Czarnocina, jako jedyna z nich, przetrwała do dzisiaj, zmieniając już dwukrotnie swoją lokalizację.

Podczas II wojny światowej z rozkazu niemieckich władz okupacyjnych poczekalnię tę przeniesiono na drugą stronę torów na przystanku Czarnocin, łącząc ją ze wzniesioną tu nieco wcześniej murowaną nastawnią. Swoją rolę budynek ten spełniał do 2003 roku, kiedy przestał być użytkowany przez PKP. Opuszczona i pozbawiona należytej opieki drewniana poczekalnia zaczęła niszczeć w zastraszającym tempie. Oprócz czynników atmosferycznych przyczyniali się do tego wandale, którzy dewastowali budynek z zewnątrz i wewnątrz, a nawet rozpalali w środku ognisko.

W tym czasie toczyły się długotrwałe pertraktacje urzędu konserwatorskiego z PKP z władzami samorządowymi gminy Czarnocin, początkowo zainteresowanymi przejęciem tego obiektu. Ostatecznie jednak piotrkowska delegatura Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi uwzględniła wniosek Skansenu Rzeki Pilicy, wyrażając w październiku ub. roku zgodę na przeniesienie do niego rzeczonego budynku. Jednocześnie nastąpiło formalne przeniesienie prawa własności do tego obiektu z PKP na Miasto-Gminę Tomaszów Maz. za symboliczną kwotę 700 zł. Z kolei władze miasta przekazały zabytkową poczekalnię w użyczenie tomaszowskiemu skansenowi.

Należy podkreślić, że jest to szczególnie cenny nabytek dla tej placówki. Wiąże się on bowiem ściśle z historią Nadpilicza, a także z przestrzenią kulturową wytworzoną w przeszłości przez rzekę Pilicę i jej dopływy. Obiekt, skonstruowany metodą „modułową”, reprezentuje niezwykle urokliwą „architekturę uzdrowiskową”, odznaczającą się wieloma wręcz koronkowymi zdobieniami z drewna. Koresponduje ona znakomicie z licznymi kurortami i letniskami, funkcjonującymi w końcu XIX i na początku XX wieku nad Pilicą i jej dopływami. Właśnie w tym stylu zostały zbudowane dwa drewniane obiekty już wcześniej przeniesione do skansenu i tutaj odbudowane (carska toaleta ze Spały i weranda z kolonii Wąwał).

Na dodatek historia tej poczekalni wiąże się z osobą znakomitego polskiego pisarza-noblisty Władysława St. Reymonta. W latach młodzieńczych na stacyjce „Wolbórka” spędzał on wiele czasu. Jego rodzice byli wtedy właścicielami położonego nieopodal młyna wodnego na rzece Wolbórce. To tutaj Wł. Reymont pisał swoje pierwsze utwory literackie. Zapewne dlatego do znajdującej się nieopodal stareńkiej poczekalni kolejowej przylgnęła później nazwa „stacyjki Reymonta”.

Przywracaniem jej do życia po przeprowadzce z Czarnocina do Tomaszowa zajął się miejscowy Zakład Remontowo-Budowlany „Magbud”, wyspecjalizowany w budowie drewnianych domów. Został on wyłoniony w przetargu ogłoszonym przez Urząd Miasta. Na odbudowę tego obiektu wraz z rekonstrukcją brakujących i zniszczonych detali, a także na adaptację drewnianego zabytku do nowych funkcji zarezerwowano w tegorocznym budżecie miasta kwotę nieco ponad 200 tys. zł. W myśl podpisanej z wykonawcą umowy prace te mają zostać zakończone do końca tego roku.

Na „wędrującą” poczekalnię już czeka zbudowany w skansenie fundament wraz z doprowadzonymi do niego łączami wodno-kanalizacyjnymi i energetycznymi. Jednocześnie trwają żmudne prace przy pieczołowitym konserwowaniem i rekonstruowaniem poszczególnych elementów budowli. W tych zabiegach niezmiernie pomocne okazują się archiwalne fotografie, dostarczane skansenowi przez mieszkańców Będkowa. Wykazują oni żywe zainteresowanie dalszymi losami „swojej” poczekalni.

Szczególnie cennym źródłem do przywracania jej pierwotnego kształtu jest autentyczna fotografia tego obiektu sprzed ok. 100 lat, udostępniona w tych dniach przez proboszcza parafii p.w. Narodzenia NMP w Będkowie – ks. Władysława Prycę za pośrednictwem Ireneusza Makowskiego, pracownika PKP - Cargo S.A. Cennych wskazówek do rekonstrukcji dostarczają także zdjęcia tej poczekalni z okresu II wojny światowej, przekazane skansenowi przez emerytowanego kolejarza z Będkowa - Ireneusza Staniaszka, a także artykuły zamieszczane w kolejnych numerach miesięcznika „Świat kolei”.

Dodajmy, że w odbudowanej dawnej poczekalni kolejowej z Czarnocina kierownictwo skansenu planuje wyeksponowanie dokumentów i pamiątek związanych z bogatymi tradycjami kuracyjnymi Pilicy i Nadpilicza. Ponadto obiekt będzie pełnił funkcje socjalno-administracyjne. Ten oryginalny zabytek uzyska również adekwatną oprawę w postaci fragmentu autentycznego toru, wagonu typu „lora” z 1904 roku i innych urządzeń kolejowych „z myszką”. Przy odbudowanej poczekalni powstanie już na przyszły sezon ogródek letni w stylu retro.

źródło: www.skansenpilicy.pl