Organizacja Komitetu i prace przygotowawcze
Tomaszowianie, posiadający w sobie uczucia wdzięczności dla Wielkiego Bohatera naszego Tadeusza Kościuszki, myśleli nad tem, jakby uczcić najwspanialej setną rocznicę Jego śmierci. Pobudkę do zamiany myśli w czyn dała Łódzka Okręgowa Rada Opiekuńcza propozycją, przesłaną dnia 6 Września do Miejscowej Rady, by ta zajęła się utworzeniem komitetu obchodu Kościuszkowskiego.
Miejscowa Rada Opiekuńcza, nie zwlekając, zwołała dn. 9 września swoich członków wraz z przedstawicielami Polskiej Macierzy Szkolnej i Stowarzyszenia Nauczycieli. Na tem pierwszem Zebraniu utworzono Komitet obchodu, w skład którego weszli: Przewodniczący Ks. J. Zalewski, sekretarz P. H. Lesser oraz Ks. J. Krajewski, Ks. J. Trzepałko i panowie: Dr. Narewski, Starowicz, Kolasiński i Magiera.
Na zebraniu Komitetu postanowiono dnia 23 września zwołać wszystkich Polaków m. Tomaszowa, „dla których życie i czyny T. Kościuszki są wytyczne i wiecznotrwałe", „w celu omówienia najgodniejszych sposobów uczczenia 100-letniej rocznicy skonu T. Kościuszki.
W oznaczonym dniu ogólne zebranie, dość liczne, gdyż z kilkuset osób złożone, oddało przewodnictwo p. dr. Narewskiemu, a ten do prezydjum zaprosił panów: Adamskiego, Bernsteina Samuela, Cychnera, Goździka, Gruszczyńskiego, Kowalczewskiego, Kurmana, Landsberga, Millera i Seweryna.
Ks. Zalewski, prezes Komitetu, odczytał program dotychczasowej działalności Komitetu który zebrani zaaprobowali. Przewidując, że obchód pociągnie za sobą koszta, postanowiono zbierać składki pieniężne po domach. Na punktach 5 porządku dziennego, w którym Komitet zaprojektował budowę pomnika Kościuszki w Tomaszowie, rozwinęła się dość żywa dyskusja. Po głosach przeciwnych projektowi i argumentujących, że zamiast pomnika potrzebny jest nędzarzom tomaszowskim chleb, powstały przychylne projektowi głosy i to między innemi z ust robotnika, a opierające się na tem, że kto może dać, ten da na pomnik i na chleb, a robotnik prócz chleba potrzebuje czegoś coby go, szczególniej dziś, podnosiło ze zwątpienia i tem będzie pomnik Bohatera; on obudzi serca zobojętniałe na nędzę i uczyni je hojniejszemi w datkach na chleb dla głodnych.
Większością głosów zaaprobowano budowę pomnika i postanowiono zbierać składki przedewszystkiem od tych mieszkańców, którzy mogą ofiarować sumę 50 mk. i więcej. Uważając, że liczba członków Komitetu jest zbyt małą, ogólne zebranie zaprosiło pp.: Adamskiego, Bednarskiego, E. Bornsteina, Cychnera, Chmielewskiego, Gałczyńskiego, Góreckiego, Grzmiączkę ze Starzyć, Goldstauba, Książczaka z Niebrowa, Landsberga, E. A. Millera, Seweryna, Pietruszczaka ze Starzyć, którzy zaproszenie przyjęli.
By prace przygotowawcze do obchodu nie ciążyły na barkach przewodniczącego Komitetu, postanowiono utworzyć sekcje : porządku, przy pochodzie i koncercie, powierzono p. Starowiczowi ; sprzedaży znaczków i broszur — ks. Trzepałko; budowy pomnika — ks. Zalewskiemu; dekoracyjną—p. Bednarskiemu i odczytową dr. Narewskiemu. Po tem zebraniu, świadczącem o zainteresowaniu ogółu uroczystością, poszczególne sekcje przystąpiły do pracy, a prezes nakreślił szczegółowy program uroczystości. By zdać krótką relację z prac przygotowawczych zebrali się członkowie Komitetu dn. 30 września.
Na wstępie zebrania prezes ks. J. Zalewski zrzekł się swej odpowiedzialnej godności, dla braku zdrowia i na swoje miejsce zaproponował ks. J. Trzepałko, którego komitet jednogłośnie zaprosił. Po dłuższych rozważaniach i różnorodnem wypowiedzeniu zdań, opracowano następujący program uroczystości:
W niedzielę dn. 14 października wyruszy z placu przed kościołem katolickim pochód narodowy, który uda się przez plac św. Józefa do ulicy Kaliskiej, której prawą stroną przeszedłszy do końca, wróci lewą i zbierze się na placu św. Józefa w miejscu, gdzie ma stanąć pomnik T. Kościuszki.
Tu przemówi do zgromadzonych ks. J. Trzepałko, poczem część uczestników pochodu rozejdzie się, a włościanie udadzą się do sali straży ogniowej, by tam wysłuchać odczytu, który wypowie dr. Narewski.
O godzinie 5-tej po południu w tejże sali wypowie odczyt dla mieszkańców Tomaszowa ks. J. Zalewski. Wieczorem o godzinie 8-ej w sali teatru miejscowego odbędzie się „Wieczór Kościuszkowski'* ze wstępnem przemówieniem dr. Narewskiego w chwili odsłonięcia popiersia T. Kościuszki.
W poniedziałek dn. 15 o godzinie 10-ej rano we wszystkich świątyniach zostaną odprawione uroczyste nabożeństwa z okolicznościowemi przemówieniami. Po nabożeństwach przez cały dzień odbywać się będą dla dzieci szkolnych odczyty, których program opracuje szczegółowo tworząca się sekcja szkolna, na której czele stanął p. Terpiłowski.
Na tern zebraniu delegat młodzieży akademickiej, zwrócił się z prośbą, by Komitet ofiarował 625 mk. na sztandar narodowy, który młodzież zaprojektowała ufundować, jako własność uczącej się młodzieży tomaszowskiej. Projekt zebranie przyjęło.
Komitet, wprowadzając w czyn zapadłe decyzje, wydał odezwę do mieszkańców miasta, zachęcając do dekoracji domów, balkonów i okien. Następnie zwrócił się z piśmiennemi zaproszeniami do stowarzyszeń i cechów miejscowych, by wzięły udział w pochodzie i aby przysłały swoich delegatów na zebranie dnia 7 października. W dniu tym prezes Komitetu zaznajomił, dość licznie zebranych delegatów, z celem pochodu, oraz zachęcił obecnych do licznego i ochoczego wzięcia udziału w uroczystej manifestacji naszych przekonań, poczem nastąpiły krótkie informacje obecnych co do strony technicznej pochodu.
Na zebraniu Komitetu w dniu 30 września postanowiono również zwrócić się przez Radę Miejską do Magistratu z prośbą o zaofiarowanie miejsca pod pomnik i przemianowanie ul. Kaliskiej na ul. Kościuszki, a do wyższych władz z prośbą o pozwolenie na budowę pomnika, co też wkrótce uskuteczniono.
Od dnia 1 października czynną była kancelarja Komitetu, której niestrudzonym pracownikiem był p. M. Kurman, student politechniki warszawskiej. Ku utrwaleniu w pamięci Tomaszowian tak wielkiej rocznicy postanowiono wydać jednodniówkę z obchodu w połączeniu z monografjami miasta i wszystkich instytucji, które wzięły udział w pochodzie. W tym celu wysłano zaproszenia do wspomnianych instytucji, by nadesłały monografje, lecz, niestety, nie wszystkie zadośćuczyniły prośbie Komitetu.
PRACE POSZCZEGÓLNYCH SEKCJI
S. Szkolna. — Przewodniczący P. Terpiłowski. Sekcja ta, posiadając w swem łonie przedstawicieli wszystkich szkół średnich, początkowych oraz ochron postanowiła, aby w pochodzie narodowym wzięły udział wszystkie dzieci z ochron i szkół; zwróciła się do Komitetu z prośbą o zaofiarowanie szkołom początkowym portretów Tadeusza Kościuszki do każdej sali, oraz dla starszych dzieci 600 broszur o Kościuszce, co Komitet zaakceptował. Postanowiono urządzić dla dzieci w dniu 15-ym października odczyty z deklamacjami, śpiewami i świetlnemi obrazami o godz. 12, 2, 4 i 6 w sali teatru, w tym celu podzielono młodzież na cztery grupy.
S. Kwesty ulicznej i domowej na listy imienne. — Przewodniczący ks. J. Trzepałko. Sekcja ta,
1) zaprosiła do współudziału kilkudziesięciu panów: dzieląc miasto na rewiry, polecono im udać się z listą do każdego mieszkania, by ofiarował grosz na koszta związane z obchodem i na projektowany pomnik.
2) W przeddzień uroczystości zaprosiła zastęp młodzieży obojga płci i powierzyła jej sprzedaż znaczka na ulicach miasta w dniu 14 października.
3) Sprowadziła 2 tysiące broszur o Kościuszce i 400 Jego podobizn i zorganizowała ich sprzedaż przy wejściu na odczyty, oraz 600, na żądanie Komitetu zaofiarowała szkołom.
S. Koncertowa. — Przewodniczący p. F. Kolasiński i Starowicz. Zajęła się sprowadzeniem biustu Kościuszki, zaproszeniem do współudziału w koncercie 13 p. p. Mitman skrzypka i pianistę, chórów kościelnego katolickiego i ewangelickiego, p. prof. Wałeckiego z deklamacją, P. Rudzką ze śpiewem i zespół panów pod kierownictwem P. Kolasińskiego, tworzący kwartet smyczkowy.
S. Odczytowa. — P. Dr. Narewski zaofiarował się z odczytem dla włościan i przemówieniem na wstępie wieczoru Kościuszkowskiego. Zaprosił do współudziału ks. J. Trzepałko (przemówienie podczas pochodu) i ks. J. Zalewskiego (odczyt).
S. Porządku. — P. Starowicz i Klingner, zorganizowali straż honorową, która miała czuwać nad porządkiem przy pochodzie i uprosili obywatela ziemskiego P. Adamskiego o utworzenie banderji z okolicznych włościan w celu uświetnienia pochodu.
S. Dekoracyjna. — P. Bednarski zajął się dekoracją sal: koncertowej i odczytowej oraz ambony dla mówcy na miejscu, gdzie ma stanąć pomnik.
S. Pomnikowa. — Przewodniczący ks. J. Zalewski zaprosił do współudziału p. p. Adamskiego, Bednarskiego, Billewicza, Chmielewskiego, Goździka, Hertza, E. A. Millera, dr. Narewskiego, Sanninę i Alfonsa Sewerina. Wykonanie pomnika powierzono P. Urbanowskiemu z Łodzi. Z nim wspólnie wybrano odpowiednie miejsce na pomnik, omówiono materjał i koszta budowy. Po tygodniu P. Urbanowski przysłał 4 projekty pomnika. Członkowie sekcji, po bliższem oszacowaniu ich orzekli, iż się nie nadają do naszego miasta i zażądali nowych. P. Urbanowski po kilku tygodniach nadesłał nowe 4 projekty, z których, członkowie zebrani dn. 18 listopada, uznali jeden za odpowiedni, po wprowadzeniu niewielkich zmian.
Napisz komentarz
Komentarze