Wywłaszczenie jedynym wyjściem
Władze Tomaszowa Mazowieckiego orientowały się kilka lat temu, się czy kupno Pałacu Piescha jest w ich finansowym zasięgu. Ceny były zawsze zaporowe. Tym bardziej , że starano się również uwzględnić koszty ewentualnego remontu. A te są niebagatelne. - Co do działań, które mają na celu ochronę tego zabytku i przywrócenie mu świetności, w pełni oczywiście je popieram. W Tomaszowie mamy co najmniej kilka budynków, które takiej pomocy jeszcze potrzebują - informował magistrat w lipcu ubiegłego roku.
Wniosek o wywłaszczenie tego typu nieruchomości składa konserwator zabytków. Samą procedurę wywłaszczenia prowadzi w przypadku naszego miasta – starosta (chodzi w skrócie o to, że Tomaszów nie jest miastem na prawach powiatu, więc procedurę z zakresu administracji rządowej prowadzi starosta – nie prezydent). Starosta może wywłaszczyć nieruchomość na rzecz gminy (potrzebna jest zgoda rady) albo Skarbu Państwa. Która z tych opcji jest lepsza? Cóż.. Miasto twierdzi, że na remont zabytku nas zwyczajnie nie stać.
Same procedury nie są proste, bo nieruchomość można odebrać ze względu na cel publiczny w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Możliwe jest to także w przypadku siły wyższej i zagrożenia powstaniem szkody, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Jest gorzej niż się wydawało
W środku stan tego pałacu Maurycego Piescha zagraża bezpieczeństwu przebywających tam osób. Według wstępnych szacunków, samo zabezpieczenie dachu to koszt rzędu kilku milionów złotych. Doprowadzenie tego miejsca do stanu, który nie będzie zagrażał życiu, odremontowanie, to wstępnie kolejne około 20 mln zł.
Wydaje się jednak, że te szacunki są bardzo "oszczędne", a remont pod okiem konserwatora jest bardzo wymagający. Może się okazać, że ten koszt będzie oscylował w okolicach nawet 30 - 40 mln zł. Za tę kwotę miasto mogłoby zbudować 3 żłobki. To więcej niż przeznaczono z budżetu na budowę Areny Lodowej.
Co gorsza, nie ma żadnych programów zewnętrznych, z których można skorzystać. Nawet jeżeli jakiś się pojawia, to do zdobycia są w kontekście tego pałacu, symboliczne kwoty. A tu, sama dokumentacja będzie kosztować setki tysięcy, jeśli nie miliony. Rewitalizacja łódzkich kamienic ostatecznie kosztowała o wiele, wiele więcej niż wstępnie zakładano.
Co zrobić dalej? Prace pod nadzorem konserwatora oznaczają bardzo często, że nie będzie można zmienić układu pomieszczeń, dostosować ich do obecnych wymogów, które muszą spełniać instytucje publiczne czy budynki użyteczności publicznej – takie jak hotel, restauracja, urząd, dom opieki itd. Więc o świetnych „pomysłach na wykorzystanie” można zapomnieć. Wydaje się, że jedyną opcją na dziś jest muzeum.
Jeżeli miasto przejmie zabytek, czego domagają się niektórzy radni. Będzie można jedynie, przy dużym wysiłku finansowym (środki np. z podatków czy sprzedaży majątku) zabezpieczyć budynek. I czekać lata, na jakieś programy, które mogą nigdy się nie pojawić. To nie jest szybka droga do ratowania tego budynku.
Drugie rozwiązanie, na jakie wskazują magistraccy urzędnicy, to odstąpić od przejęcia pałacu przez miasto – wtedy można uruchomić procedurę wywłaszczeniową na rzecz Skarbu Państwa – czyli starosty, który go reprezentuje na naszym terenie. Jako taki przedstawiciel ma on narzędzia do wnioskowania o środki na odbudowę tego miejsca właśnie z środków rządowych. Choć i to pewnie będzie bardzo trudne zwłaszcza przy obecnym, mało aktywnym w pozyskiwaniu środków staroście. Ale można będzie wtedy połączyć wszystkie polityczne siły by te środki zdobyć.
Nieco historii
Elektyczny pałacyk Pieschów przy ul. Barlickiego 32 zbudowany został w 1895 r. przez Moritza Piescha, właściciela mechanicznej farbiarni i wykończalni, jednej z pierwszych i największych fabryk włókienniczych Tomaszowa. W latach 30. bryła obiektu uległa pewnym przeobrażeniom: rozbudowano II piętro zmieniając elewację północno i południowo-wschodnią. Przez długi czas był siedzibą Kasy Chorych a w czasach PRL mieścił poradnie specjalistyczne.
Sam Moritz Piesch, to fabrykant pochodzenia austriackiego, który przybył do Tomaszowa z Bielska Białej. W 1874 roku zbudował u nas pierwszą mechaniczną farbiarnię tkanin i wykończalnię. Fabryka już w początkach swego istnienia zatrudniała ponad 60 robotników. Osiemnaście lat później ich liczba przekroczyła 200. W 1909 roku Moritz Piesch w swoim zakładzie dawał pracę 500 osobom. Był on więc jednym z największych pracodawców. Robotnicy w zakładzie pracowali po 12 godzin dziennie. To pokazuje dynamikę rozwoju przemysłu włókienniczego w Tomaszowie Mazowieckim. W przypadku właściciela pałacu z ulicy Barlickiego warto zanotować fakt, że w swoim przedsiębiorstwie nie miał innych udziałowców, co nie było w tamtych czasach rzadkie. Wystarczy wymienić takie nazwiska, jak: Roland, Bartke, Scheps, Bornstein czy Landberg. Dopiero w ostatnich latach przed wojną własność firmy przejęli francuscy udziałowcy. Moritz Piesch (Sachs & Piesch) był także współwłaścicielem fabryki zapałek w Tomaszowie Mazowieckim, w której pracowało od 100 do 190 robotników.
Austriacki fabrykant prowadził także ożywioną działalność społeczną. Wspierał i finansował między innymi budowę szpitala miejskiego. W roku 1877 założył Tomaszowską Ochotniczą Straż Ogniową (TOSO), której był pierwszym komendantem. W latach 1897–1902 wspierał finansowo budowę nowego kościoła ewangelickiego pw. Zbawiciela. Był też długoletnim prezesem Kolegium Kościelnego parafii augsbursko-ewangelickiej w Tomaszowie Mazowieckim. W roku 1899 założył ewangelickie Towarzystwo Pomocy Ubogim. W roku 1901 założył i utrzymywał ewangelicką Ochronkę dla dzieci. W działalności charytatywnej wspierała go żona Zofia, zwana „aniołem Tomaszowa”. W roku 1903 czynnie popierał utworzenie pierwszej w Tomaszowie szkoły średniej. W okresie kryzysu (w roku 1905) zorganizował przyzakładową stołówkę pracowniczą, w której wydawał codziennie 1600 obiadów dla rodzin pracowników. Wspierał szkolnictwo wyznaniowe (ewangelickie, katolickie, prawosławne, starozakonne) i zawodowe
Piesch odbywał liczne podróże po świecie (nie tylko w celach handlowych). Zwiedził Rosję, Daleki Wschód, Chiny i Japonię. Podróżował po całej Europie. Odbył rejs do Ameryki Północnej. Śmierć (w wieku 59 lat) zastała go podczas podróży – we Wrocławiu. Zgodnie z wolą wyrażoną na łożu śmierci, Moritz Piesch został pochowany w Tomaszowie Mazowieckim. Jego pomnik zachował się do dzisiaj na cmentarzu ewangelickim w Tomaszowie przy ulicy Smutnej.
Szokujące informacje
W lutym 2022 na łamach naszego portalu opisywaliśmy skandaliczny obraz zniszczeń, jakie miały miejsce w zabytku przy ulicy Barlickiego. Fotografie przesłali nam czytelnicy NaszTomaszow.pl
Do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi 31 stycznia oraz 3 lutego 2022 roku wpłynęły zawiadomienia informujące o pracach wykonywanych we wnętrzu tego zabytku. Inspektorzy WUOZ podjęli natychmiastowe działania, których efektem było przeprowadzenie oględzin 3 lutego. W ich toku zadecydowano o interwencji z udziałem policji, mającej na celu ocenienie działań przeprowadzanych w willi. Należy mieć jednak świadomość, że ŁWKZ oraz pracownicy WUOZ w Łodzi działać muszą na podstawie i w granicach przepisów, które wykluczają wkraczanie na teren prywatny bez zgody jego właściciela.
Pilny charakter sprawy oraz brak akceptacji właściciela na wejście do obiektu, uniemożliwił określenie faktycznego stanu wnętrz willi podczas oględzin. Ze względu na powyższe ŁWKZ zaplanował przeprowadzenie kontroli, o której właściciel został poinformowany oficjalnym zawiadomieniem i wezwany do stawienia się. Dodatkowo w trybie natychmiastowym wydana została decyzja nakazująca wstrzymanie prowadzonych robót.
W Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków prowadzono wielowątkowe i skomplikowane postępowanie w sprawie nałożenia kary administracyjnej. Odrębne postępowanie prowadziła również Prokuratura Rejonowa w Tomaszowie Mazowieckim. Ponadto zgodnie z decyzją nakazującą właściciel do końca tego roku miał czas na przywrócenie nieruchomości wraz elementami wystroju wnętrz do jak najlepszego stanu oraz do wzmocnienia gzymsów i osuszenia piwnic
Napisz komentarz
Komentarze