Reklama

Tomaszowianie Wyklęci cz.1

Po wkroczeniu na nasze tereny w styczniu 1945 roku armii sowieckiej, tylko część członków zbrojnego podziemia ujawniła się, nie chcąc pogodzić się z narzuconym siłą ustrojem i podporządkowaniem kraju Związkowi Sowieckiemu. Samo ujawnienie wcale nie chroniło przed aresztowaniem przez organy bezpieczeństwa i stosowaniem różnych form represji. Nowa władza z niezwykłą gorliwością zaczęła zapełniać więzienia, niedawnymi żołnierzami podziemia, upatrując w nich główne zagrożenie dla budowanego systemu. Aby temu zapobiec samorzutnie zaczęły powstawać oddziały, których zadaniem miała być ochrona byłych partyzantów przed aresztowaniami i represjami, a w szczególności przed wywozem do sowieckich łagrów.

Jarosław Pązik
17.03.2017 12:00 (aktualizacja 27.09.2023 00:36)

W Tomaszowie utworzono komendę powiatową KWP o kryptonimie "Źródło" w składzie:

Komendant - ks. Adam Bąkowicz "Profeta" (wikary w parafii św. Antoniego)

Zastępca - porucznik Zygmunt Car "Nawrot"

D-ca Kierownictwa Walki z Bezprawiem - podporucznik Jan M. Czarnecki "Pirat"

Adiutant - plut. podchorąży Włodzimierz Robert "Lew"

Komenda dysponowała siecią zakonspirowanych placówek w okolicznych wsiach: Brzustówka - "Rzeka", Ludwików, Utrata, Wąwał - "Zdrój", Starzyce, Kaczka - "Sadzawka", Swolszewice, Lubiaszów, Mokre, Koło - "Błota", Błogie, Zarzęcin, Stoczek - "Potok', Małe Końskie, Marianka - "Strumyk", Karolinów, Twarda - "Kaskada", Nagórzyce, Wola Wiaderno - "Wodospad", Ciebłowice, Brzustów, Sługocice - "Bagno", "Dorzecze", "Struga".

Docelowo miały być stworzone dwie kompanie o kryptonimach "Wodociąg" (miasto Tomaszów i placówki podmiejskie) oraz "Studnia" (tereny przyległe).

W 1946 roku sformowano 4 plutony dywersyjne: sierżanta Stanisława Jaworskiego "Upiora", sierżanta Tadeusza Bartosiaka "Wilka", podporucznika Jana M. Czarneckiego "Pirata" i st. sierżanta Bolesława Rybaka "Żbika".

Najczynniejszym z tych plutonów na terenie Tomaszowa był pluton "Upiora". Stanisław Jaworski urodził się 1 maja 1916 roku w Wolborzu. W okresie dwudziestolecia międzywojennego zamieszkał w Tomaszowie na ulicy Wiejskiej.

Wziął udział w kampanii wrześniowej 1939. W czasie okupacji trafił do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a później do obozu w Buchenwaldzie. Po zakończeniu wojny wstąpił do Milicji Obywatelskiej w Lipkach Wielkich w powiecie gorzowskim, gdzie komendantem posterunku był jego brat Marian.

W marcu 1946 roku już jako funkcjonariusz MO w Baranowicach w powiecie gorzowskim, zapewne będąc świadkiem jakiegoś gwałtu ze strony żołnierzy sowieckich, jednego z nich zabił, a drugiego ranił. Po tym obaj z bratem opuścili z bronią szeregi MO i stworzyli na terenie gorzowskiego oddział odwołujący się do legendy Armii Krajowej.

Dowódcą oddziału zostaje Marian Jaworski i przyjmuje pseudonim "As".

Data dodania: 17.03.2017 12:00

Podziel się

Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Rzołnierz pszeklenty 07.05.2021 22:34

Za kilka lat, tych "wyklentych" bedzie 4 razy wiencej ...

jozefa jaworska gozdzik 22.04.2017 18:48

dziekuje ze pamietacie o tych co walczyli o wolna polske a ja jestem dumna ze mialam takiego tate a byl nim stanislaw jaworski upior

25a 18.03.2017 13:04

Byly tam inicialy z tamtego okresu widzialem za lebka teraz tebes zrobil komorki a na placu pod betonem chowano zwloki .

Darek 17.03.2017 19:50

W tych szczelinach przeciwlotniczych na Placu też podobno były ciała Wyklętych. Rosjan wszystkich ekshumowano wcześniej gdy przenoszono groby na Cmentarz Żołnierzy Radzieckich. A póżniej do szczelin upychano ciała ofiar przesłuchań każni stalinowskich. Szkoda że wtedy IPN nie przebadał tych odnalezionych szczątków 53 osób. I nie zebrał wspomnień świadków tamtych lat.

Noris 18.03.2017 09:42

wtedy był inny IPN, teraz może by przebadali te szczątki

nie dowierzam 18.03.2017 13:22

No i co teraz będzie jak to byli ,,wyklęci"? Ich szczątki ekshumowane pochowano przeciez dwa lata temu razem z sowietami, toż profanacja w biały dzień i kto do tego dopuścił?

multi99 18.03.2017 15:11

Przestańcie pisać bzdury !!! Pracowałem na placu Kościuszki i przy ekshumacjach a tez byłem i widziałem te szczątki których ekshumowano dziennie od 6 do 8 sztuk i mogę powiedzieć wam że wszyscy to żołnierz Armii Czerwonej .. świadczyły o tym strzępki mundurów rosyjskich z guzikami z gwiazdą niektórzy posiadali odznaczenia rosyjskie a dokładnie czerwoną gwiazdą z napisem gwardia ... Jak pamiętam przy jednym chyba była także klamra od pasa z gwiazdą ... kilka szkieletów była bez kawałków kończyn , jak mówił będący przy tym także Pan Kobalczyk dużo detali wskazywało na to że mogli to być pochowani ranni żołnierze którzy umarli z wojennego szpitala polowego z byłej szkoły nr 2 przy ulicy Warszawskiej... A co do wspomnień to słuchaliśmy je codziennie starszego Pana ktory opowiadał nam jak budowano te szczeliny , gdyż on razem z ojcem swoim wozili elementy tych szczelin wozem konnym z betoniarni która znajdowała się za szkołą podstawową nr 3 ...

do @ 11 17.03.2017 16:27

Bank w szybkim tempie dowoził skradzioną gotówkę i pracownicy wypłaty otrzymywali, a że okupant stracił, to bez znaczenia.

Darek 17.03.2017 15:32

Katownia mieściła się w piwnicach kamienicy na św. Antoniego 23 a w budynkach ,,zielarni" przetrzymywano niepokornych w kolejce do przesłuchania http://www.slady.ipn.gov.pl/sz...1,dok.html

maniek 17.03.2017 12:56

Rozumiem napady na oficerów UB czy milicjantów - ale napady na młyny, rzeźnie i tartaki i rabowanie gotówki? Jak niby zwykli obywatele mogli ich darzyć sympatią jeśli pewnie później nie było na wypłaty dla pracowników.

klug 17.03.2017 14:14

Do zakochanych w Bartusiu Misiewiczu ta prosta Prawda nie dotrze.

Maniusiu 17.03.2017 15:29

Te wszystkie młyny, rzeźnie, tartaki itp. dobra będące w prywatnych rękach w dniu 3.01.1946 r. zostały znacjonalizowane i nie były własnością zwykłych obywateli. Należałoby o tym wiedzieć, a nie pisać "bele co". https://pl.wikipedia.org/wiki/...u_w_Polsce

maniek 17.03.2017 15:53

Ale zwykli obywatele tam pracowali.

wnuk 02.03.2014 00:31

Większość członków oddziału partyzanckiego "Upiora" zostało już prawnie zrehabilitowanych, ostatnio ś.p. Edward Dula. Sąd Wojewódzki a obecnie S.O. w Łodzi w uzasadnieniach postanowień rehabilitacyjnych podkreślał, że ich czyny "były związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego". Chwała bohaterom.

yuri 01.03.2014 10:34

Świetna historia i na pewno mało znana mieszkańcom naszego miasta.

kiki 01.03.2014 08:38

Budynek po byłej katowni UB w Tomaszowie Mazowieckim powinno przejąć muzeum lub skansen rzeki Pilicy, by po adaptacji urządzić tam placówkę dokumentującą zbrodnie żydokomuny i jej służb. Warto to zrobić dla potomnych, by prawda o takim zbrodniczym systemie jak komuna i jej potomne formacje nigdy nie uległa zapomnieniu, bądź przekłamaniu.

Jarosław Pązik 01.03.2014 10:30

Budynek niestety pozostaje w rękach prywatnych.

stary tomaszowiak 17.03.2017 12:15

Starsi wspominają że w tym ogrodzie za kamienicą grzebano ciała zakatowanych tam więżniów. Nigdy tego nie sprawdzano przez ostatnie lata, pobudowano natomiast w tym miejscu ulicę Kawki, jakby chciano zakamuflować ów temat. Miejmy nadzieję że i ten temat kiedyś ujrzy światło dzienne. Wspomnę też że na tym terenie była estrada na której urządzano zabawy dla aktywu partyjnego, ubeków i ormowców z Tomaszowa i okolic.

♥ 17.03.2017 14:53

Zabawy urządzano na terenie położonym za obecną Biblioteką Miejską, a nie na terenie byłej Zielarni, czy też byłej siedzibie Starostwa. Jak pamiętam, to Urząd Skarbowy mieścił się na ul.Mościckiego (obecnie) vis-a-vis ówczesnego PMRN. Wchodziło się tam dużą bramą i po prawej stronie w 3 pokoikach przyjmowano interesantów. Natomiast (przynajmniej od 1952 r.) w miejscu obecnego Starostwa mieściło się MO, UB, SB, ORMO i takie inne zakazane urzędy.

Reklama