Elektrośmieci do kosza

Inicjatorem i organizatorem tej formy zbierania elektrośmieci jest organizacja odzysku ElektroEko, która organizuje i finansuje na terenie całego kraju proces zbierania i przetwarzania zebranych elektrośmieci. Punkt zbierania elektrośmieci w Tomaszowie Mazowieckim działa jako firmowany przez ElektroEko i spełnia odpowiednie wymogi techniczne. Obsługiwany jest przez firmę handlowo – usługową Derewenda (właściciel Henryk Derewenda), która zajmuje się odbiorem i transportem zebranych elektrośmieci do zakładów przetwarzania.

Pozbywanie się elektrośmieci zgodnie z prawem

Zgodnie z Ustawą o Zużytym Sprzęcie Elektrycznym i Elektronicznym (z 29 lipca 2005 r.),  zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne działające kiedyś na prąd lub na baterie klasyfikowane są jako odpady niebezpieczne, przeznaczone do recyklingu. Są to tzw. elektrośmieci, których nie wolno wyrzucać do śmietnika ponieważ zawierają w swoich mechanizmach szkodliwe substancje. Za wyrzucenie zużytych urządzeń do śmietnika grozi kara grzywny do 5 tys. złotych. O zakazie wyrzucania informuje znak przekreślonego kontenera na śmieci zamieszczony na urządzeniach elektrycznych i elektronicznych.

Elektrośmieci wyrzucone do śmietnika lub porzucone na łonie przyrody, bezpośrednio zanieczyszczają środowisko stwarzając tym samym zagrożenie dla zdrowia ludzi. Szkodliwe i trujące substancje (np. freon w układzie chłodzącym i w piance izolacyjnej obudowy lodówek, rtęć w świetlówkach i kineskopach), po wydostaniu się ze źle zagospodarowanych lub zdemontowanych zużytych urządzeń, łatwo przenikają z deszczem do gleby i wód gruntowych. W konsekwencji, niewłaściwe pozbywanie się zużytych sprzętów może być w przyszłości przyczyną poważnych problemów zdrowotnych u ludzi i zwierząt.

Po nowelizacji ustawy o ZSEE (z 21 listopada 2008 r.), elektrośmieci pochodzące z gospodarstwa domowego można oddać bezpłatnie do:

- do gminnego punktu zbierania w nieograniczonej ilości. Baza adresów punktów zbierania
w całej Polsce zamieszczona jest na stronie www.elektrosmieci.pl. Dostępna jest również bezpłatna infolinia 0 800 000 080 (czynna od poniedziałku do soboty w godz. 9 – 17).
- do sklepu w przypadku dokonywania zakupu nowego sprzętu, tego samego rodzaju, w myśl zasady stary za nowy, bez względu na markę.
- do punktu serwisowego gdy naprawa urządzenia nie jest możliwa. Serwisant może jednak odmówić przyjęcia elektrośmieci, gdy klient przyniesie sprzęt z zamiarem pozbycia się go a nie naprawy, oraz gdy stare urządzenie stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników serwisu. 
- do punktu skupu złomu, który jest zarejestrowany w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska i ma pozwolenie na zbieranie zużytego sprzętu. Za brak rejestracji w GIOŚ i nielegalną działalność wyznaczono karę od 5 tys. do 500 tys. zł.

Zużyty sprzęt oddawany do punktów zbierania powinien być kompletny. Nie powinno się samodzielnie rozbierać zużytych urządzeń, ponieważ demontaż musi być przeprowadzony w bezpiecznych warunkach. Za nielegalny demontaż poza wyspecjalizowanym zakładem przetwarzania grozi kara od 2 do 100 tys. zł, zarówno dla firm jak i osób fizycznych.


Recykling elektrośmieci

Zużyty sprzęt oświetleniowy, RTV, AGD, a także IT  przekazany do przetworzenia, poddawany jest demontażowi, a pozyskane z niego surowce do odzysku i recyklingu. Selektywna zbiórka oraz unieszkodliwienie niebezpiecznych substancji i pierwiastków w wyspecjalizowanych zakładach przetwarzania, chroni środowisko przed skażeniem. Natomiast wykorzystanie odzyskanych surowców do produkcji nowych urządzeń, zdecydowanie zmniejsza stopień wykorzystania zasobów naturalnych oraz przyczynia się do obniżenia kosztów technologicznych.

Koszt recyklingu ponoszony przez konsumenta

Od 1 stycznia 2009 r. konsumenci mogą dowiedzieć się ile płacą za recykling zużytych sprzętów elektrycznych i elektronicznych (jest to tzw. koszt gospodarowania odpadem - KGO, który obejmuje m.in. transport, odzysk i przetworzenie zużytych sprzętów). Dotychczas, przez dwa lata koszt ten był ukryty w cenie. Zgodnie z nowelizacją, sprzedawcy mają obowiązek uwidocznienia kosztów recyklingu w cenie wszystkich urządzeń przeznaczonych dla gospodarstw domowych typu: małe i duże AGD, sprzęt audiowizualny, oświetleniowy oraz elektronarzędzia (z grup 1, 2, 4, 5 i 6). Wysokość KGO jest zróżnicowana w zależności od rodzaju urządzenia.


Poziom zbierania – 4 kg elektrośmieci na mieszkańca

Na mocy dyrektywy unijnej, Polska zobligowana jest do osiągnięcia do końca 2008 r. średniego poziomu zebranego zużytego sprzętu na minimalnym poziomie 4 kg na mieszkańca. W 2007 r. z polskich gospodarstw domowych zebrano jedynie 0,71 kg na mieszkańca. W związku z nieosiągnięciem wymaganej ilości elektrośmieci, na producentów nałożone zostaną kary finansowe, co może przełożyć się na wyższe ceny urządzeń elektrycznych i elektronicznych.

ElektroEko Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego powołana została w 2006 r. przez największych producentów sprzętu AGD, RTV, IT i oświetleniowego. Działając na zasadach not for profit, wszystkie pozyskane od nich środki przeznacza na tworzenie w Polsce systemu gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, czyli zbierania, odbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu surowców i unieszkodliwiania substancji szkodliwych. System gospodarowania budowany przez ElektroEko oparty jest na tworzeniu Autoryzowanych Punktów Zbierania, które spełniają niezbędne wymagania techniczne wynikające z ustawy o ZSEE. 

ElektroEko współpracuje z urzędami miast, wspiera gminy przy organizacji punktów zbierania elektrośmieci oraz edukuje społeczeństwo w zakresie praw i obowiązków wynikających z ustawy. We wszystkich miastach, w których zaczyna funkcjonować system gospodarowania elektrośmieci, ElektroEko sukcesywnie wdraża program edukacyjny „Elektrośmieci? Przynieś z mieszkania do punktu zbierania”. Celem jest budowanie świadomości ekologicznej oraz kształtowanie prawidłowych postaw obywatelskich w kierunku właściwego postępowania ze zużytym sprzętem. ElektroEko przygotowuje ulotki oraz plakaty edukacyjne. Dystrybucją do mieszkańców zajmują się gminy i urzędy miast, zarządcy nieruchomości oraz zakłady gospodarki odpadami, które podpisały z ElektroEko umowy o współpracy.

Do 30 września w Muzeum Techniki w Warszawie (w Pałacu Kultury i Nauki) można oglądać interaktywną wystawę edukacyjną „Dwa Światy Elektrośmieci”. ElektroEko zorganizowało wystawę, aby w ciekawy i oryginalny sposób przekazać informacje o tym jak należy postępować z elektrośmieciami, jakie korzyści płyną z recyklingu zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, a także jakie niebezpieczeństwa wynikają z porzucania ich na łonie przyrody lub w osiedlowym śmietniku.