Siedem metrów więcej na głowę, czyli jak zmieniła się sytuacja mieszkaniowa w Polsce po 18 latach w UE

– Po 2004 r. przede wszystkim wyraźnie poprawił się standard naszych mieszkań: są większe, lepiej wyposażone i mniej przeludnione. Zmiany są widoczne szczególnie na wsi, gdzie dzięki unijnym dotacjom dla gmin na budowę instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej, nastąpił przyrost mieszkań wyposażonych w nowoczesne urządzenia sanitarne – mówi ekspert portalu GetHome.pl Marek Wielgo.

I dodaje, że w 2004 r. aż 14% mieszkań nie miało łazienki, a na wsi – przeszło jedna czwarta! Po 16 latach (ostatnie dane GUS pochodzą z 2020 r.) łazienki nie miało 6% mieszkań w miastach i „tylko”17% na wsi.

Cieszyć się też należy ze wzrostu powierzchni mieszkań. Przed przystąpieniem do UE przeciętne mieszkanie w naszym kraju miało 69 m kw., zaś w 2021 r. – 75 m kw. 

Ponadto jednym ze wskaźników, który zdaniem wielu ekspertów najlepiej oddaje stopień zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w danym kraju jest liczba mieszkań na tysiąc osób. Z danych GUS wynika, że ten wskaźnik zwiększył się po 2004 r. z 332 do 405, zaś powierzchnia mieszkań na osobę – z niespełna 23 do ponad 30 m kw. 

W dyskusjach na temat sytuacji mieszkaniowej Polaków bardzo często mówi się o niezaspokojonych potrzebach. 

– Mityczny deficyt mieszkań szacowany jest nawet na 1,5-2 mln mieszkań. Warto jednak zwrócić uwagę, że o ile w 2004 r. było ich dużo mniej niż gospodarstw domowych, to obecnie proporcje całkowicie się odwróciły. Według GUS mamy w kraju ponad 15 mln mieszkań zamieszkanych i niezamieszkanych oraz ok. 12,5 mln gospodarstw domowych – mówi Marek Wielgo. 

Przyznaje, że jeśli problem niedoboru mieszkań faktycznie istnieje, to głównie w największych metropoliach, choć i tam mieszkań jest więcej niż gospodarstw domowych.

Te dane nie dają jednak podstaw do zbytniego optymizmu. Po pierwsze, stan techniczny sporej części lokali pozostawia wiele do życzenia. Wprawdzie ubywa ruder, ale wciąż ponad 2,4 mln mieszkań pamięta czasy II RP, lub nawet zaborów. Ponad 100 lat ma milion mieszkań, a wielu  z nich nie ma już sensu remontować.

Po drugie, dla znacznej części Polek i Polaków zakup mieszkania, a nawet najem na zasadach rynkowych, wciąż jest poza zasięgiem finansowym. Świadczy o tym bardzo wysoki odsetek gniazdowników, jak nazywani są młodzi dorośli w wieku od 25 do 34 lat, którzy mimo ukończenia studiów i znalezienia pracy wciąż mieszkają pod jednym dachem z rodzicami. Według najnowszych danych Eurostatu, w 2021 r. odsetek gniazdowników w naszym kraju wynosił blisko 49%, a od 2004 r. wzrósł o ponad 12 pkt proc.!

Z drugiej strony,  np. na wsi prowadzą gospodarstwa i zamieszkują jeden dom nierzadko rodziny dwupokoleniowe i nie odczuwają z tego powodu dyskomfortu. Faktem jest, że z ok. 3 do 2,5 zmniejszyła się przeciętna liczba osób przypadających na jedno mieszkanie oraz z 0,8 do 0,6 – przeciętna liczba osób na jeden pokój. 

Poprawiła się też relacja między liczbą budowanych mieszkań i zawieranych małżeństw. W 2004 r. GUS odnotował ich w całym kraju blisko 192 tys. W tym czasie powstało u nas tylko nieco ponad 108 tys. nowych mieszkań, czyli każde przypadały niemal dwa małżeństwa. Natomiast w 2021 r. na każdy zawarty związek przypadało blisko 1,4 mieszkania oddanego do użytkowania. 

Oczywiście różnie to wyglądało w poszczególnych miastach. W roku przystąpienia naszego kraju do UE w większości metropolii – z wyjątkiem Warszawy i Krakowa – liczba nowych mieszkań była mniejsza niż zawartych małżeństw. W najgorszej sytuacji były młode małżeństwa w Łodzi i Katowicach, gdzie na jedno oddane do eksploatacji mieszkanie przypadały co najmniej dwa nowe związki. Natomiast w 2021 r. na każdy przypadały we Wrocławiu i Gdańsku aż trzy nowe lokale, a w pozostałych metropoliach – po dwa. Wynikało to głównie z rozwoju budownictwa mieszkaniowego. W ostatnich latach mogliśmy się szczycić tym, że w Europie Polska zajmowała trzecie miejsce, po Francji i Niemczech, pod względem liczby budowanych mieszkań, na co w dużej mierze zapracowali deweloperzy.

Niestety, poprawa sytuacji mieszkaniowej Polek i Polaków nie oznacza, że jest ona dobra. Choć nadrabiamy cywilizacyjny dystans do wielu zachodnich krajów UE, to wciąż wyraźnie od nich odstajemy. Np. wskaźnik pokazujący odsetek populacji żyjącej w przeludnionych mieszkaniach jest u nas jednym z najwyższych w UE i wynosi aż 35,7%. Według Eurostatu gorzej jest tylko w Bułgarii i Rumunii i na Łotwie. Warto też jednak odnotować, że u nas ten wskaźnik systematycznie się kurczy, np. od 2010 r. o blisko 12 pkt proc. Zaś w wielu zachodnioeuropejskich krajach m.in. w Belgii, Holandii, Niemczech czy Szwecji po 2015 r. wyraźnie wzrósł odsetek mieszkańców żyjących w przeludnionych mieszkaniach.