Marek Karewicz – Złoty Fryderyk w Tomaszowie Maz. (7)

- Chciałem bardzo serdecznie podziękować za tak miłe przyjęcie. Po raz pierwszy znalazłem się w kompletnie mi nieznanym domu, zupełnie nieznanym. Co zresztą widać z jakim zaciekawieniem się rozglądam, a drogę tą przy, której znajduje się ten budynek znam bardzo dobrze. Jako młodzieniec wielokrotnie z panienkami biegałem na Niebieskie Źródła, a to jak znacie to miasto jest niedaleko z stąd. Chciałem państwu powiedzieć, że tu po prawej stronie naszej wystawy jest parafia ewangelickiego kościoła Zbawiciela, w której przez pewien okres przebywając w Tomaszowie, zamieszkiwaliśmy. Do Tomaszowa z Warszawy przyszliśmy z rodziną pieszo w 1944 roku po upadku Powstania Warszawskiego. Dlaczego tu się znaleźliśmy? Otóż uciekaliśmy, jak wielu mieszkańców umierającej stolicy, przed Armią Czerwoną. Szliśmy dzień i noc, dzień i noc aż dotarliśmy po przebyciu 100 km do Tomaszowa. Wtedy bardzo zmęczony powiedziałem do ojca; Tato, dalej nie idę!

                             ****

- Powiem Wam, szczerze mówiąc, a zdarza mi się ostatnio bardzo często, bo mam już swoje lata i w życiu bardzo dużo zrobiłem, że jestem bez żadnej wątpliwości zawodowym fotografem. Niektórzy mówią, że jednym z najlepszych na świecie, ale zawsze we wszystkich wywiadach wypowiadam się, że wszystko co się wydarzyło w mojej fotografii, zawodzie, bezwzględnie zawdzięczam miastu Tomaszów Maz. Do Tomaszowa, jak wcześniej wspomniałem, przyszedłem piechotą z Warszawy, z moim ojcem, moją matką i moją babcią. Tutaj się osiedliliśmy, tutaj rozpoczęło się moje szkolne życie. Ukończyłem szkołę podstawową nr.4 przy ulicy Barlickiego, w której zaraziłem się fotografią. Następnie po ukończeniu podstawówki poszedłem do liceum (dziś I LO). Dzisiaj gdy przyjeżdżam do Tomaszowa wracam do wspomnień, które  wywołują ogromne wzruszenia. Wspominam te 11 lat pobytu w mieście, w których Tomaszów do końca pozostanie w sercu jako najważniejsze miejsce
w moim życiu, bo to było dla mnie bardzo, bardzo ważną rzeczą. Przy każdej okazji jak tylko mam możliwość przyjazdu do Tomaszowa, zawsze – NAPRAWDĘ - świetnie się tu czuję.

                               ****
- Ja po prostu posiadam olbrzymią kolekcję fotografii. Praktycznie rzecz biorąc, w swoim życiu fotografowałem wszystkich największych twórców muzyki rozrywkowej, jazzowej i gatunków pokrewnych. Żadnej ulubionej postaci nie miałem, jeżeli się decydowałem by kogokolwiek fotografować, tylko ja decydowałem o tym kogo będę, a kogo nie. Ten, na którego się zdecydowałem musiał być najlepszy. 

                                                          ****
- Zaproponowano mi tę wystawę przez Antka, a Tomaszowowi nie jestem w stanie niczego odmówić, choć nie ma już tego Tomaszowa, który ja pamiętam, w którym ja naprawdę przeżyłem tu historię wczesnej młodości. Należę do tak starych mieszkańców tego miasta, że pamiętam jak w Hrabskim Ogrodzie było boisko piłkarskie, którego dziś nie ma. A ja poprzez mojego ojca byłem zaprzyjaźniony z całą drużyną piłkarską ze sławetnym bramkarzem europejskiego formatu, „ISIEM” Komarem i naprawdę ze wszystkimi ludźmi , którzy zajmowali się kulturą, sportem i muzyką.

                                ****

- Z całego serca dziękuję państwu, że poświęciliście trochę swojego czasu by obejrzeć te bardzo stare okładki płyt i jeszcze starsze fotogramy zespołów jazzowych i rock’n’rollowych. Zapraszam wszystkich jutro, w sobotę na godzinę 18.00 na spotkanie do dawnego kina Mazowsze przy ulicy Jerozolimskiej. Podzielę się z państwem historią polskiego jazzu, polskim rock’n’rollem, będziecie mogli zadawać mi pytania, na które będę chciał wyczerpująco odpowiedzieć a całość spotkania w komponowane jest w cykl Antoniego Malewskiego, „Herosi Rock’n’Rolla”, a zakończone będzie filmem mojego przyjaciela Bogdana Bogiela, - I Miejsce w III edycji konkursu Wspomnienia Miłośników Rock’n’Rolla - „Wiatr od morza czyli big beat po szczecińsku”. Gorąco państwa zapraszam.

Przybyli na otwarcie wystawy, ogromnymi brawami podziękowali panu Karewiczowi, a my tymczasem z Jankiem Koziorowskim zdemontowaliśmy, niektóre eksponaty wystawy (by wykorzystać je w drugim dniu pobytu Marka, na spotkaniu w SCh TOMY) i udaliśmy się do jego domu przy ulicy Brzozowej. Maryla swoim seatem z Markiem, Hanką i Wiesławem pomknęła za nami by zakwaterować gości, posilić się i odpocząć. Po poobiedniej sjeście udaliśmy się wszyscy na zaplanowaną wizytę do księgarni Barbary Goździk przy Pl. Kościuszki 22.  Było to kolejne, niepowtarzalne spotkanie na zapleczu księgarni, w koleżeńskiej symbiozie, w której to dotykaliśmy bardzo osobistych wydarzeń i doświadczeń ze wspólnych, trójmiejskich pobytów, warszawskich spotkań w mieszkaniu Marka czy Spotkaniach po Latach. Ponieważ  nasze dwudniowe spotkania w Tomaszowie chciałem utrwalić na płycie DVD, więc w tym celu zaprosiłem swoją koleżankę z kamerą, Ewę Komar (nie ma nic wspólnego z tomaszowskim golkiperem), której zadaniem było wszystko zapisywać na tak zwanym dysku twardym kamery. Umówiliśmy się z Ewą, Markiem i Wiesiem na jutro przed południem (sobota) u Basi na zapleczu, by z stąd wyruszyć i dokonać maleńkiego rendez-vous ulicami miasta – szlakiem  dzieciństwa małego Marka.

Sobota 31 marzec 2012 roku, pogoda okrutna, pod psem – słońce, deszcz, wiatr, grad, zachmurzenie, śnieg – cztery pory roku. Z księgarni wyszliśmy we czworo ja z Wiesiem by na zmianę pchać wózek z Markiem oraz Ewa z kamerą by filmować spacer ulicami miasta. Kiedy wychodziliśmy było słońce, a Marek w wózku w samej marynarce, na szczęście pod nią miał flanelową koszulę i podkoszulek. Zrobiliśmy rundkę wokół Placu Kościuszki z prześwitem po środku, powstałym po rozebraniu gwiazdy wdzięczności (tu za szkolnych lat donosił niemieckim jeńcom szkolne śniadania) i dalej zatrzymaliśmy się przy spalonej Galerii ARKADY. Marek w milczeniu popatrzył na końską jatkę, w której kupował w dzieciństwie sławetną mortadelę i późniejsze miejsce spotkań z mieszkańcami miasta jako znany już, światowej klasy, fotograf.  Dalej idąc Placem Kościuszki mijaliśmy dzisiejszy sklep Siódemka, w którym za Marka czasów był najlepszy sklep z akcesoriami fotograficznymi gdzie kupowało się najlepsze klisze i filmy fotograficzne. Idąc w dół ulicą Św. Antoniego zatrzymaliśmy się przy Tkackiej, - Tu skręcając w lewo w ulicę Tkacką, tak zwanym skrótem – mówi Marek – dochodziło się do ulicy Rzeźniczej i schodami w górę docierałem do „Końskich jatek”, w których kupowałem wspomnianą wcześniej mortadelę. Z stąd już blisko do mostu na rzece, na którym zatrzymaliśmy się - A tu płynie rzeka mojego dzieciństwa, Wolbórka. Tu przychodziliśmy z kolegami z klasy, a szkoła była w pobliżu, na łowienie ryb i kąpanie się. Bardzo głęboka woda w rzece była tam dalej, bliżej mostu na Blichu. To miejsce nazywaliśmy „na kołkach”. 60 lat temu stawałem na tym moście,  przyglądałem się wodzie w rzece by zobaczyć jakiego jest koloru dzisiaj, bo decydowała o tym tkanina na jaki kolor w danym dniu w fabryce Pischa, czy Millera (dywany) były farbowane.

Skróciliśmy pobyt na moście bo strasznie wiało i zaczął padać śnieg. Marek już był przemoknięty, a zarazem uparty. W żaden sposób nie chciał założyć płaszcza. Dojechaliśmy do skwerku przy Barlickiego, zatrzymując się przed budynkiem, w którym po wyzwoleniu mieściła się szkoła podstawowa nr.4. – Tamte cztery okna na I piętrze – rzekł przemarznięty Marek - to była moja klasa. Ze wzruszeniem wspominam tamte, szkolne lata. Bo tu wykonałem pierwsze zdjęcie zlecone przez nauczyciela od przyrody, nie używając aparatu fotograficznego. W bramie byłej szkoły odczekaliśmy kilka minut bo nagle zaczął sypać grad, drobny jak kaszka manna, by za chwilę wychodzące słońce za chmur, zrobiło cieplejszą atmosferę. Doszliśmy do sklepu meblowego HALIDOR (za Marka czasów mieściła się mleczarnia), z którego na spotkanie z nami wyszedł właściciel sklepu, mój przyjaciel, Jacenty Buczyński. Po krótkiej rozmowie z Jacentym udaliśmy się ulicą Konstytucji 3-go Maja pod numer 18 zatrzymując się przed posesją,

- Jesteśmy pod domem – zwrócił się do nas – w którym ponad 9 lat mieszkałem. Te pierwsze trzy okna na parterze były w moim mieszkaniu, to w tej izbie zasłoniłem gazetami szyby, zgasiłem światło by było ciemno i na papierze fotograficznym (światłoczułym) dokonałem odbitki (zdjęcia) jesiennych liści, które później zaniosłem na lekcję przyrody. Dziś mogę powiedzieć, że były to zrobione pierwsze, moje zdjęcia bez użycia aparatu. Jeszcze nie tak dawno w swoim mieszkaniu robiąc wielkie porządki znalazłem te odbitki, wzruszyłem się do łez.

Następnie zjechaliśmy w dół od ulicy i znaleźliśmy się na podwórzu, w którym Marek spędził kilka wspaniałych chwil. – To jest moje podwórko, na którym spędziłem swoje całe dzieciństwo. Tutaj z chłopakami grałem w piłkę nożną, w klipę, w dwa ognie a tam dalej znajdują się ogródki działkowe, a tuż za nimi płynęła bardzo szeroko, rzeka Wolbórka. W tej rzece łowiliśmy małe ryby zwane kiełbikami. Ta czwarta, z najjaśniejszymi drzwiami, to nasza komórka. Tu rodzice składowali na porę zimową materiały opałowe, węgiel i drzewo. Marek w ciszy bardzo długo rozglądał się po podwórku. Nam ta cisza również się udzieliła, wiedziałem, że teraz Karewicz znajduje się w tamtym, innym i beztroskim świecie, świecie bezpiecznego dzieciństwa. Udaliśmy się dalej ulicą Konstytucji 3-go Maja i za pierwszym zakrętem na wysokości byłej Fabryki Skór zatrzymaliśmy się, - Stanęliśmy – zagaił – przed willą Landsberga (byłe przedszkole), w której również pewien okres czasu mieszkaliśmy, wtedy mój ojciec był tu obok, po sąsiedzku, dyrektorem Fabryki Skór. Przed willą stał potężny kasztanowiec, kiedy w maju zakwitał, jego piękne, białe kwiaty cudownie pachnące, przystrajały nasz dom. Na jesieni zbieraliśmy kasztany, które służyły nam, dzieciom, do tworzenia różnych figur na prace ręczne do szkoły. W tej kamienicy obok (w latach 50-tych biurowiec zakładu), stojąca na terenie Fabryki Skór, mieszkał przyjaciel mojego ojca, słynny tomaszowski fotograf, pan Tadeusz Ulikowski. Kiedy odwiedzaliśmy go z ojcem w jego zakładzie fotograficznym miałem niejednokrotnie okazję wtajemniczyć się w technologie i techniki wykonywania fotografii. Wracając z powrotem ulicą Konstytucji 3-go Maja w kierunku ulicy Warszawska/Św. Antoniego, zatrzymaliśmy się przed posesją (dziś dom mojego przyjaciela Arka Lechowicza), a Marek zwrócił się do nas, kierując słowa w moim kierunku, - A w tym domu mieścił się sklep spożywczy, dawniej mówiono kolonialny, w którym moja babcia zaopatrywała się w przeróżne artykuły, z których tworzyła najsmaczniejsze potrawy, dziś mało znane w naszych domach. Ich cudowne zapachy i smaki pozostaną na zawsze w mojej pamięci. Przed byłym sklepem zakończyliśmy, ze względu na pogarszającą się pogodę, wspomnieniową marszrutę i szybko udaliśmy się, z przemarzniętym do szpiku kości Markiem, w kierunku księgarni, gdzie na jej zapleczu oczekiwała nas, przygotowana przez Basię gorąca herbata. Obawialiśmy się bardzo czy ta przedpołudniowa, sobotnia eskapada ulicami miasta nie zaszkodzi Markowi, nieodpowiednio ubrany do zaistniałej pogody. Basia ze swojej podręcznej apteczki sięgnęła po sporządzoną przez siebie specjalną miksturę, po zażyciu której, Karewiczowi nie pogorszyło się, a nawet powiedziałbym był w lepszej formie niż przed południem, co gwarantowało wspaniałe spotkanie z mieszkańcami miasta. Racząc się smaczną, gorącą herbatą, skrupulatnie ustalaliśmy plan działania na dzisiejszy wieczór. Po zapięciu programu na przysłowiowy ostatni guzik nastrój obecnym na zapleczu poprawił a Wiesiu, aluzyjnie ustosunkowując się do odporności Karewicza na choroby zagaił:

[reklama2

- Moi drodzy, Marek ma końskie zdrowie, nieraz bywałem z nim w warunkach pogodowych gorszych. Mnie trafiła się choroba, przeziębienie, a jego nie. Basiu, twoja mikstura była wodą na młyn na jego odporny organizm. Znając go, obawiałem się czy mu czasem sporządzony przez ciebie lek nie zaszkodzi.

Wieczorem na spotkaniu spodziewałem się dużej frekwencji, już wcześniej wielu znajomych, przyjaciół potwierdziło swój udział.  Kulminacja dwudniowego pobytu Marka Karewicza w Tomaszowie Mazowieckim odbyła się w byłym kinie Mazowsze, dzisiaj Społeczność Chrześcijańska TOMY. Przybyliśmy tu wszyscy z zaplecza księgarni na pół godziny przed rozpoczęciem spotkania, które zaplanowałem w moim stałym, w comiesięcznym cyklu Herosi Rock’n’Rolla. W części kawiarnianej (była poczekalnie kina Mazowsze) ustawiona była tylko, rzucająca się w oczy duża gablota - Marek Karewicz – Złoty Fryderyk - w której zamieściłem duże (format A-4) zdjęcia z wizerunkiem Marka Karewicza i tekst przedstawiający krótką biografię artysty, zapraszający dalej na salę widowiskową. Miało się tu odbyć zaplanowane spotkanie
z artystą fotografikiem z mieszkańcami miasta, kończące dwudniowy pobyt Człowieka ze Złotym Obiektywem w Tomaszowie Mazowieckim.

Pusta sala byłego kina, wystrojona w pięknie ustawiony ciąg rollapów z 50-letnią historią polskiego rock’n’rolla i w projekty niektórych okładek płyt gramofonowych, zaczęła się stopniowo zapełniać wymienionymi gadżetami, by w kilka minut jeszcze przed godziną 18.00 wypełniła się na full. Przybyło wiele osób, stałych uczestników moich Herosów, również wielu powiadomionych przeze mnie przyjaciół z Opoczna, Rawy Mazowieckiej, Łodzi czy Piotrkowa Tryb. Wózek z Markiem był bezustannie oblegany osobami chcącymi otrzymać autograf na swoich, przyniesionych z sobą płytach analogowych (longpley), porozmawiać o wspólnych znajomych z czasów kiedy Marek zamieszkiwał w naszym mieście, o jazzie, rock’n’rollu, fotografii. Wszystkich słuchających w ramach potrzeb zaspakajał. Jednak najpiękniejszym momentem wieczoru dla obu stron, było bliskie spotkanie mojej dobrej koleżanki, Grażyny Ziętek, która jest córką najsłynniejszego, tomaszowskiego golkipera, wychwalanego ciągle przez Marka, Isia Komara.

Oboje przez długi czas trzymając się za ręce mówili do siebie słowa, które w oczach Marka i Grażyny poprzez wzruszenie wyciskały łzy. To była piękna, niezapomniana chwila utrwalona okiem kamery. Tak wzruszony Karewicz, rozpoczął ostatnią swoją gawędę tomaszowskiego spotkania, opowiadając o swoim twórczym życiu, poznanych, wspaniałych ludziach, ciągle jednak powracał  do dzieciństwa, do beztroskich lat spędzonych w naszym mieście. Kiedy zakończył swoje wystąpienie bez przerwy odpowiadając na pytania, wszyscy obecni na spotkaniu na stojąco, oklaskami trwającymi kilka minut, wyrażali swoje uczucia do byłego mieszkańca miasta. Na zakończenie Herosów, puściłem na ekran sopocki prezent Bogdana Bogiela jakim był jego film dokumentalny Wiatr od morza czyli big beat po szczecińsku. Film wywołał wielkie poruszenie na widowni. Po jego projekcji wyszedł przed ekran Mirek Orłowski i ze łzami w oczach, był jedynym uczestnikiem z byłego woj. łódzkiego w finale I Konkursu Szukamy młodych talentów w 1962 roku w Szczecinie, wielce wzruszony opowiedział o swoim występie i przeżyciach na kortach tenisowych tego miasta. Właśnie na nich odbywał się w padający deszcz, finał konkursu. Wszystko zakończyło się wielkimi brawami, przy których już zmęczony gość numer jeden spotkania, opuścił pomieszczenia byłego kina Mazowsze. Ze swej strony mogę dodać, że w tych samych pomieszczeniach, wówczas należących do kina, ponad 50 lat temu, odbył się zamiast poranka, pierwszy koncert (niedziela 4 października 1959 roku, godz. 11.00) rock’n’rolla w Tomaszowie pierwszego, zarejestrowanego w Estradzie Polskiej, zespołu  Rhythm and Blues. Również dla samego zespołu był to ostatni koncert, wkrótce po nim zespól został „zmuszony” do rozwiązania się. Po zdemontowaniu i załadowaniu ekspozycji do mercedesa Mietka Gorgonia, udaliśmy się razem na ulicę Brzozową na bazę noclegową naszych gości. Tu po wypiciu herbaty, po krótkim podzieleniu się wydarzeniami z SCh TOMY, wszyscy zmęczeni nie nadużywając czasu, szybko rozeszliśmy się do swoich domów, pozostawiając na bazie noclegowej Marka i jego nieodłącznych przyjaciół.