W tym miejscu chciałbym przybliżyć dość nietypową, acz wcale nie tak rzadką jakby się mogło wydawać, sytuację, w której małżonkowie w czasie trwania małżeństwa (wspólności ustawowej) wspólnie zbudowali dom na działce należącej tylko do jednego z nich.
Przed omówieniem szczegółów podziału takiego składnika majątku małżonków należy przypomnieć, że – w dużym uproszczeniu – majątek każdego z małżonków w trakcie trwania małżeństwa składa się z majątku wspólnego oraz majątku osobistego. Na majątek wspólny składają się przedmioty majątkowe, jakie małżonkowie nabyli w trakcie trwania małżeństwa (w naszym przypadku będzie to wszystko, co małżonkowie nabyli i przeznaczyli na budowę domu). Na majątek osobisty składają się składniki majątku wymienione w art. 33 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej KRO.) w tym np. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa (będzie to działka gruntu należąca do jednego z małżonków, na której został zbudowany dom.)
Istotne jest, że dom nie stanowi odrębnej nieruchomości, odrębnego składnika majątku, a jest nierozerwalnie związany z działką, na której został zbudowany i staje się integralną częścią nieruchomości gruntowej (zasada superficies solo cedit wyrażona w art. 191 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny).Innymi słowy to właściciel działki staje się właścicielem zbudowanego na niej budynku.
Jest to z pewnością niekorzystne dla tego z małżonków, który nie jest właścicielem domu usytułowanego na działce drugiego małżonka, pomimo że na równi, czy nawet w znakomitej większości, ponosił koszty jego budowy. Na szczęście dla osób, które znalazły się w takiej sytuacji, art. 45 § 1 KRO. stanowi, że: Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Oznacza to, że, mimo iż przedmiotowy dom nie jest częścią majątku wspólnego, to małżonek, który partycypował w kosztach jego budowy, ma prawo domagać się od drugiego małżonka zwrotu kwoty równej wydatkom i nakładom, jakie poczynił na jego budowę. Z takim roszczeniem „o zwrot nakładów” małżonek, któremu ono przysługuje, powinien wystąpić wraz z wnioskiem o podział majątku wspólnego po rozwodzie. Wartość nakładów ustala się w ten sposób, że najpierw określa się ułamkowy udział nakładów małżonka w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego.
Zainteresowanym pogłębieniem tematu polecam lekturę uchwały Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80.
Michał Majewski
Napisz komentarz
Komentarze