Dozór elektroniczny

Przed znaczny czas obowiązywania przepisów o dozorze elektronicznym, instytucja ta miała podobną postać i – w dużym uproszczeniu - stanowiła ona (i stanowi) formę wykonywania – co do zasady - bezwzględnej kary pozbawienia wolności (a więc kary izolacyjnej) w sposób nieizolacyjny (poza zakładem karnym). Natomiast był okres kiedy dozór elektroniczny stanowił przede wszystkim jedną z form wykonywania kary ograniczenia wolności – mógł być więc zastosowany w innych sytuacjach niż ma to miejsce obecnie.

Z tego powodu – jeszcze przed złożeniem wniosku o dozór elektroniczny – warto ustalić kiedy doszło do uprawomocnienia się wyroku, w którym orzeczona została dana kara pozbawienia wolności lub postanowienia o zarządzeniu jej wykonania.

Sądem właściwym do złożenia wniosku jest sąd penitencjarny (sąd okręgowy) w okręgu, którego skazany przebywa (czy to ze względu na miejsce zamieszkania czy też miejsce odbywania kary pozbawienia wolności). Wniosek o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego skazany może złożyć osobiście lub za pośrednictwem ustanowionego obrońcy, którym może być adwokat lub radca prawny. Powoduje to, że w przypadku skazanego mieszkającego w Wejherowie, w przypadku, gdy nie został on jeszcze osadzony w zakładzie karnym dla ustanowionego przez niego obrońcy, którym może być, np. adwokat wejherowo jako miasto, w którym skazany przebywa, stanie się podstawą do ustalenia sądu właściwego do złożenia wniosku (w tym wypadku – Sąd Okręgowy w Gdańsku). Jeżeli jednak ten sam skazany został już osadzony, np. w Zakładzie Karnym w Ustce właściwym sądem penitencjarnym będzie Sąd Okręgowy w Słupsku (choć w tym wypadku posiedzenie odbędzie się w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa).

Częściowo inne (choć w praktyce podobne) są przesłanki uzasadniające wyrażenie przez sąd penitencjarny zgody na wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego w przypadku skazanych, którzy nie rozpoczęli jeszcze wykonywania kary pozbawienia wolności, niż w stosunku do tych skazanych, którzy już rozpoczęli odbywanie tej kary.

Grupa przesłanek wspólnych sprowadza się natomiast do istnienia warunków technicznych do obywania kary w ten sposób; zgody określonych osób zamieszkujących wspólnie ze skazanym; posiadania przez skazanego stałego miejsca pobytu; osiągnięcia w ten sposób celów kary. Nadto skazany może odbyć karę w systemie dozoru elektronicznego jeżeli orzeczono w stosunku do niego karę pozbawienia wolności nieprzekraczającego jednego roku (z wyłączeniem tzw. „multirecydywistów”). Dotoczy to także osób, co do których orzeczono dwie lub więcej kar, które mają zostać odbyte kolejno (ale suma nie przekracza jednego roku). Co ważne, nie przekraczać jednego roku musi kara (kary) „orzeczona”, a nie kara która aktualnie pozostała do odbycia.

Wniosek taki podlega opłacie, a sąd przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku skazanego winien go wysłuchać. Jeśli skazany ustanowił obrońcę, sąd powinien wysłuchać również jego.

W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wyrażenie zgody na wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazanemu, jak i jego obrońcy przysługuje zażalenie na tak wydane postanowienie do właściwego sądu apelacyjnego.