Stefan, czy Stefania... zawsze boli tak samo

Wydawać by się mogło, że skoro stosowanie przemocy jest u nas przestępstwem zdefiniowanym w Kodeksie Karnym, to żadne eurokonwencje nie są nam już potrzebne. Okazuje się jednak, że nie do końca jest to prawdą. Wystarczy prześledzić policyjne statystyki, by przekonać się, że domowi bandyci pozostają najczęściej całkowicie bezkarni, a przypadki ich skazywania przez Sądy należą do rzadkości.

Stajemy się niestety społeczeństwem całkowicie pozbawionym empatii, którą przejawiamy głównie przy okazji mniej lub bardziej medialnych akcji charytatywnych, będącymi dla nas świeckim sposobem na rozgrzeszenie, czy inaczej mówiąc, stanowiące swego rodzaju katharsis bez udziału psychologa, czy spowiednika. Kiedy natomiast słyszymy, że sąsiad po raz kolejny masakruje za ścianą żonę, a jego dzieci zanoszą się płaczem, włączamy głośniej telewizor a wiele osób myśli sobie: pewnie "baba" sobie zasłużyła.

Z drugiej strony służby odpowiedzialne za wsparcie ofiar są mało wydolne. Nic dziwnego, skoro wielu agresywnych osobników, wywodzi się np. ze służb mundurowych. Tu też nie ma nic dziwnego, jak pokazują ostatnie wydarzenia chociażby w tomaszowskiej jednostce wsparcie psychologiczne jest tu fikcją a mamy do czynienia z ludźmi na co dzień stykającymi się z agresją w pracy zawodowej i funkcjonującymi w ciągłym stresie.  

Pytanie, jakie nasuwa się samo brzmi: czy służby te staną się bardziej wydolne po przyjęciu konwencji? Dopiero czas zweryfikuje czy konwencja miała praktyczny, czy jedynie medialny charakter.

Dyskusja o konwencji ma jak zwykle charakter ideologiczny. Nie tylko politycy ale i inne osoby debatowały (nie pierwszy zresztą raz) o czymś, czego najprawdopodobniej... nie przeczytały. Gdzieś (całkowicie niechcąco) zawieruszyły się ofiary i to nie tylko te w sposób bezpośredni narażone na pobicia, ale także współuczestnicy zdarzeń w osobach dzieci, na których domowa agresja wywiera piętno nieusuwalne przez całe życie.

Konwencję warto przeczytać, ponieważ poza zdefiniowaniem podstawowych pojęć, znajdują się w niej konkretne zalecenie dotyczące działań, jakie Państwo Polskie powinno podjąć w celu wyeliminowania wszelkich przejawów dyskryminacji ze względu na płeć, w tym przemocy domowej. Niestety aby można było mówić o realnych zmianach, musimy mówić też o ich kosztach, mimo, że uzasadnienie ustawy ratyfikującej mówi, iż żadnych dodatkowych kosztów nie będzie. Sama konwencja wskazuje jednak na konieczność ich poniesienia. Przyjmując konwencję Polska zobowiązuje się do zapewnienia zarówno zasobów finansowych, jak i ludzkich dla realizacji programów prowadzonych zarówno w ramach funkcjonującej administracji, jak i organizacji pozarządowych.

Artykuł 33

Przemoc psychiczna

 

Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że umyślne działania poważnie naruszające integralność psychiczną danej osoby przez użycie nacisków lub gróźb podlegają odpowiedzialności karnej.

Przyjęcie konwencji to także zobowiązanie do działań edukacyjnych i podnoszących poziom świadomości społecznej.  Dotyczy to regularnych kampanii realizowanych m.in. we współpracy z krajowymi instytucjami praw człowieka i organizacjami pozarządowymi, szczególnie organizacjami ds. kobiet. Działania te mają mieć na celu również przekazywanie informacji o dostępnych środkach zapobiegających aktom przemocy.

Artykuł 34

Nękanie (stalking)

 

Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że umyślne powtarzające się zastraszające działania wymierzone w daną osobę, powodujące, że obawia się ona o swoje bezpieczeństwo, podlegają odpowiedzialności karnej.  

Konwencja zakłada wprowadzenia do oficjalnych programów nauczania na wszystkich poziomach edukacji materiałów  mówiących o równouprawnieniu kobiet i mężczyzn, niestereotypowych rolach przypisanych płciom, wzajemnym szacunku, rozwiązywaniu konfliktów w relacjach międzyludzkich bez użycia przemocy, a także dotyczących przemocy wobec kobiet ze względu na płeć oraz prawa do nienaruszalności osobistej.

Artykuł 35

Przemoc fizyczna

 

Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że umyślne dopuszczenie się aktów przemocy fizycznej wobec drugiej osoby podlega odpowiedzialności karnej. 

Ponadto osoby zajmujące się zawodowo pomocą ofiarom przemocy, będą mogły liczyć na systematyczne szkolenia.

Strony gwarantują, że kultura, zwyczaje, religia, tradycja czy tzw. „honor" nie będą uznawane za usprawiedliwienie dla wszelkich aktów przemocy objętych zakresem niniejszej Konwencji.

W konwencji jeden z artykułów wspomina o możliwości poddania terapii domowych oprawców. A co z ofiarami?

Mają mieć one dostęp do usług umożliwiających powrót do życia bez przemocy, doradztwa prawnego i psychologicznego, wsparcia finansowego,  edukacji, szkoleń oraz pomocy w znalezieniu zatrudnienia, czy składania skarg.  

Artykuł 36

Przemoc seksualna, w tym gwałt

 

1. Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że następujące umyślne działania podlegają odpowiedzialności karnej:

a. dokonywanie penetracji waginalnej, analnej lub oralnej o charakterze seksualnym drugiej osoby jakąkolwiek częścią ciała lub jakimkolwiek przedmiotem bez zgody tej osoby;

b. dokonywanie innych czynności o charakterze seksualnym wobec drugiej osoby bez zgody tej osoby;

c. doprowadzenie drugiej osoby bez jej zgody do podjęcia czynności o charakterze seksualnym wobec osoby trzeciej. 

Państwo zobowiązuje się do zapewnienia  w odpowiedniej lokalizacji natychmiastowego, krótko- i długotrwałego specjalistycznego wsparcia dla ofiary przemocy oraz dla jej dzieci. 

Zgodnie z konwencją powstać ma odpowiednia liczba łatwo dostępnych i oferujących bezpieczne zakwaterowanie schronisk dla ofiar, w szczególności dla kobiet i ich dzieci.

Artykuł 37

Wymuszone małżeństwa

 

1. Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że celowe działania polegające na zmuszaniu osoby dorosłej lub dziecka do zawarcia małżeństwa podlegają odpowiedzialności karnej.

2. Strony podejmują konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że celowe działania polegające na zwabieniu osoby dorosłej lub dziecka na terytorium którejkolwiek ze Stron lub do kraju innego niż kraj zamieszkania tej osoby w celu zmuszenia takiej osoby dorosłej lub dziecka do zawarcia małżeństwa podlegają odpowiedzialności karnej.

Konwencja przewiduje utworzenie ogólnokrajowych, całodobowych, bezpłatnych telefonów zaufania świadczących porady w sprawie wszelkich form przemocy z poszanowaniem poufności lub anonimowości osób dzwoniących.

Niezwykle istotne jest  utworzenie ośrodków świadczących pomoc dla ofiar gwałtów lub przemocy seksualnej w zakresie badań lekarskich i sądowych, wsparcia pourazowego oraz poradnictwa. Warto przy tym wspomnieć, że dopiero w ubiegłym roku weszło w życie prawo, pozwalające ścigać gwałcicieli bez wniosku skrzywdzonej kobiety (albo mężczyzny) ale z urzędu.

Artykuł 40

Molestowanie seksualne

 

Strony podejmą konieczne działania ustawodawcze lub inne mające na celu zagwarantowanie, że wszelkie formy niepożądanych działań werbalnych, niewerbalnych lub fizycznych o charakterze seksualnym, skutkujące naruszeniem godności danej osoby, w szczególności w atmosferze zastraszania, wrogości, upodlenia, poniżenia lub obrazy, podlegają odpowiedzialności karnej lub innej odpowiedzialności prawnej.

Celem konwencji jest także zagwarantowanie, w ramach świadczenia ochrony i wsparcia dla ofiar przemocy, należytych praw i zaspokojenie potrzeb nieletnich świadków. Działania  uwzględniają doradztwo psychologiczne i społeczne dostosowane do wieku dzieci.

Konwencja zobowiązuje to też do zapewnienie odpowiednich środków prawnych, zarówno cywilnych, jak i karnych ofiarom przemocy ( w tym zaspokojenia roszczeń odszkodowawczych).

To oczywiście tylko część zapisów Konwencji, do których musimy się dostosować i to, czy kogoś będziemy nazywać Stefanem, czy może Stefanią, z punktu widzenia osoby bitej i prześladowanej fizycznie i psychicznie nie ma najmniejszego znaczenia.

Znaczenie ma za to dla posłów, którzy skupili się na domniemanych treściach ukrytych. W naszym okręgu wyborczym przeciwko ratyfikowaniu dokumentu byli posłowie PiS w tym Robert Telus oraz posłanka PSL, Krystyna Ozga. Zapewne ze znanym wzorcem kulturowym, jaki wyraża się słowami: Kinder, Küche, Kirche