historia

1 września przeciętnemu Polakowi kojarzy się z dwiema rzeczami: rozpoczęciem nowego roku szkolnego oraz kolejną rocznicą wybuchu II Wojny Światowej. Działania wojenne, rozgrywające się w Polsce w pierwszym jej okresie nie ominęły również i Tomaszowa. W nocy z 6 na 7 września na ulicach naszego miasta rozegrała się bitwa pomiędzy oddziałami wojsk hitlerowskich a 45. Pułkiem Piechoty Strzelców Kresowych, który wchodził w skład 13. Dywizji Piechoty. Warto przypominać tę nierówną walkę z hitlerowskim najeźdźcą prowadzoną w imię Ojczyzny i Honoru.

Miejskie Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim, razem ze Skansenem Rzeki Pilicy, który stał się jego częścią, przejęło trudne i bardzo kosztowne zadanie podjęcia próby przeniesienia konstrukcji hangaru lotniczego z lotniska wojskowego 25 Brygady Kawalerii Powietrznej na teren Skansenu, gdzie miał być on dostosowany na potrzeby pawilonu wystawienniczego.

W piątek, 23 lutego 2018 roku, w Muzeum im. Antoniego hr. ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim odbyło się spotkanie, na którym uczestnicy, miłośnicy historii, mogli dowiedzieć się, jak wyglądało życie w Polsce w XVII wieku. Wykład na ten temat zatytułowany „Życie codzienne w XVII wieku” poprowadziła Magdalena Borowczyk z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Magdalena Borowczyk od ośmiu lat pracuje w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i można powiedzieć, jest ekspertem jeśli chodzi o historię XVII wieku, czyli polski barok.

W piątek, 4 listopada 2017, w kościele pw. św. Trójcy na pl. Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim odbyła się projekcja filmu „LUTER”.

W Tomaszowie jego imię noszą III Liceum Ogólnokształcące oraz jedna z ulic. We wrześniu 1939 roku dowodził 45 Pułkiem Piechoty Strzelców Kresowych, który walczył z wojskami niemieckimi na terenie naszego miasta. Mowa o pułkowniku Stanisławie Hojnowskim.

Opracowanie monografii małej i mało znanej miejscowości, a następnie wydanie jej w formie książkowej, nie jest u nas rzecz powszechną. Trafiają się jednak od czasu do czasu pasjonaci, którzy podejmują wyzwanie i rozpoczynają wędrówkę przez historię... tak jak Andrzej Jura, którego książka poświęcona Luboczy w gminie Rzeczyca kilka tygodni temu trafiła do rąk czytelników.

W czwartek 2 lutego 1871 roku nauczyciel wiejski gminy Golesze wyjeżdżając około 3 po południu z Golesz w kierunku Wolborza spostrzegł w oddali ogromną ilość wojska zalegającego pole pod lasem. Wojsko nie było niczym dziwnym w owych czasach, ale zastanowiła go jego ilość. Wystraszony wpadł do najbliższej chałupy i opowiedział co się stało. Momentalnie cała wieś była zaalarmowana, wszyscy wybiegli, widząc na własne oczy, jak dwa nieprzyjacielskie wojska toczą śmiertelny bój. Całe to niewytłumaczalne dla zgromadzonych zjawisko trwało blisko dwie godziny, aż do zachodu słońca. Jak czytamy w relacji wikariusza wolborskiej parafii, księdza Justyna Gryglewskiego wyglądało ono tak:

Powstanie listopadowe to nie tylko działalność Antoniego hr. Ostrowskiego czy też mieszkańców Tomaszowa Mazowieckiego. To również udział młodszego brata, synów oraz zięcia właściciela Dóbr Ujezdzkich i Tomaszowa. Warto pochylić się nad ich poczynaniami w czasie walki z zaborcą, aby nie zaginęły w świadomości mieszkańców naszego miasta.

Czy, jako tomaszowianie wiemy jak wyglądało zaangażowanie Antoniego hr. Ostrowskiego i mieszkańców naszego miasta w próbie wyrwania się z więzów zaborców, czyli w powstaniu listopadowym?

Większości współczesnych tomaszowian sport w mieście kojarzy się głównie z Lechią i jej sekcją piłkarską. Warto jednak zauważyć, iż w Tomaszowie Mazowieckim od lat międzywojennych funkcjonował drugi klub, zrzeszający przed Wrześniem 1939 roku zawodników w wielu sekcjach. W tekście tym chciałbym krótko opisać dzieje KS Pilica (choć tę nazwę zyskał on dopiero po wojnie) w latach 1930-1939.

Rodzinę Ostrowskich kojarzymy głównie z postacią Tomasza hr. Ostrowskiego, od 1786 roku właściciela dóbr ujezdzkich, czy też jego syna Antoniego, za życia którego Tomaszów uzyskał prawa miejskie. Jak się jednak okazuje, wśród członków tego rodu znaleźć możemy również osoby zasłużone na polu nauk humanistycznych: Juliusza (1854-1917), zajmującego się heraldyką oraz jego starszego syna, Stanisława (1890-1939), działającego m.in. jako bibliotekarz i historyk.

Usytuowany w centrum miasta pałac należący niegdyś do rodziny Ostrowskich na stałe wrósł w krajobraz. Przypomina o historii miasta oraz jest łącznikiem przeszłości z teraźniejszością. Ale, czy śpiesząc do położonych po sąsiedzku Urzędu Miasta czy centrum handlowego, zastanawiamy się czasem co działo się z nim przez te wszystkie lata?

Dawniej podróże wyglądały zupełnie inaczej niż w czasach obecnych. Prymitywne z perspektywy naszych czasów środki lokomocji podążające po nieprzyjaznych często szlakach umożliwiały jednak dokładniejszą obserwację otoczenia. 100 lat temu podróżny niemal zaglądał na ludzkie podwórka, oglądał domy, zabudowania gospodarskie, „dotykał” wzrokiem przydrożnych kapliczek, drzew, podziwiał kościoły i dumał nad codziennym życiem spotkanych mieszkańców.

Za nami pierwsze spotkanie zorganizowane w nowym cyklu DOK-owskich "Historii dalekich i bliskich" pt. Trudny rok 1945 - między okupacją a "niewolą ".

28 listopada 2016 roku w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim, odbyło się spotkanie młodzieży szkolnej i nauczycieli z weteranem II wojny światowej, bohaterem dwóch narodów - Francji i Polski, pułkownikiem Janem Skowronem.

Dużą dawkę emocji przyniosło spotkanie z Panią pułkownik doktor Haliną Kępińską-Bazylewicz ps. "Kora". Bohaterska łączniczka AK, sanitariuszka i żołnierz 25 pp AK oczarowała licznie zgromadzoną w sali GOK w Ujeździe, publiczność. Jej wspomnienia opowiadały o okrutnych czasach wojny i dziesiątek lat zmagań z komunistyczną "bezpieką". Była to prawdziwa lekcja patriotyzmu.

Fundacja Pasaże Pamięci serdecznie zaprasza na spacer po międzywojennym Tomaszowie Mazowieckim, w którym można spotkać jego dawnych mieszkańców. Tomaszowska dorożka poprowadzi nas zarówno ku miejscom artystycznym, jak i fabrycznym współtworzącym dawny charakter miasta.

Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim oraz Polskie Towarzystwo Historyczne Koło w Tomaszowie Mazowieckim zapraszają na wykład, którego przewodnim tematem będzie genealogia, czyli poszukiwanie przodków. Jest to temat ostatnimi laty dość nośny, przyciągający zainteresowanie szerokiego grona amatorów i profesjonalistów-badaczy.

Promujemy najnowszą książke poświęconą mjr Henrykowi Dobrzańskiemu.

W tym roku obchodzić będziemy 70- rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, które było aktem wielkiego patriotyzmu i heroizmu Polskiego Państwa Podziemnego.